Powstanie Styczniowe - uczestnicy

Powstaniec. Zmarł 1893 w Krakowie, w 55 roku życia.

Artykuł | Ksiądz Antoni Mackiewicz 9 lat ostatnich swojego żywota spędził w miasteczku Podbrzeź — własność obywatela Szilinga. Był tam filialistą niewielkiego kościółka, należącego do parafii krakinowskiej. Niewystawne, a raczej ubogie życie było jego udziałem. Szczupłe swe dochody ks. Mackiewicz obracał na hojną jałmużnę dla sierot i wsparcia dla ubogich włościan, dotkniętych nędzą. Był ojcem wdów i sierot, dzieląc się z niemi ostatnią chudobą. Miłowany przez wszystkich w stosunkach społecznych. Obdarzony potęgą słowa. Mawiał w języku żmudzkim. Daleki od nałogu, z przyjemnością gry Grał w karty i w szachy. W chwilach wolnych od obowiązku, ks. Mackiewicz chętnie się oddawał nauce dziejów ojczystych i czytaniu dzieł poważnych. Syn biednej szlacheckiej rodziny, dziecinne lata spędził w szczupłej posiadłości rodziców, w pobliżu miasteczka Cytowian. Młody Mackiewicz umiał już czytać, chociaż niewiele robiono starań o jego naukę. Roztropne dziecię lubiło czytanie i uczyło się samo. Ojciec planował aby został kowalem. Mając 12 lat postanowił o żebraczym kiju iść do Wilna pobierać nauki a następnie na uniwersytet w Kijowie. Tam zetknął się z organizacjami patriotycznymi. W roku 1846 dwudziestoletni Mackiewicz wstąpił do seminarium woroniackiego, a w 1850 odebrał święcenia. Równocześnie z moralnością krzewił między ludem oświatę, zakładał liczne szkółki, sam nawet wykładał wiejskiej dziatwie naukę czytania. Organizację powstańczą rozpoczął w marcu, pasując młodych chłopaków na rycerzy. 8 marca opuścił Podbrzeź i udał się do Krakinowskich lasów. Zebrała się wkrótce okoliczna młodzież, a wieśniacy przychodzili tłumami zwiększać zastęp księdza-naczelnika. Za kilka dni oddział wzrósł do pięciuset osób. Uzbrojenie składało się z pojedynek myśliwskich, dubeltówki były niegęste. Zwożono zewsząd broń, zbiegali się ludzie, kuli kosy i lance w obozowych kuźniach. Obozowisko miało minę niewielkiej mieściny, ulepionej z chrustu i jodlanych sęków. Miało też stajnię, kapliczkę, kuźnie i in. Przededniem 17 marca oddział ks. Mackiewicza wyruszył w drogę zdążając ku lasom Datnowa gdzie miał znajdować się "Jabłonowski". Spotkanie nastąpiło w Pujdaku. To oddział otrzymał kadrę i uczył się musztry. Nastąpiła bitwa z 6 oddziałami moskiewskimi. Jabłonowski był głównym jej kierownikiem. Ks. Mackiewicz w czasie potyczki był nieobecny, przybył zaś, kiedy walka już była rozwiązana pozostawiając wiele zabitych. Oddział znacznie uszczuplał wtedy z powodów dezercji. Jabłonowski ogłosił możliwość wycofania się z dalszych bitew. Zostało 110 włościan, z których 40 wybrał Dłuski a 70 pozostało u Mackiewicza. Ruszyli razem z "Jabłonowskim" nad pruską granicę dla zorganizowania broni. Po kolejnej bitwie, pod Leńczami, której Mackiewicz był główny autorem, w oddziale pozostała niewielka garstka. Zdjęty gorączką opuścił oddział i udał się na spoczynek skąd wrócił po paru tygodniach. Dołęga przy spotkaniu się z ks. Mackiewiczem w lasach Łańskich wcielił i jego oddział w kadry swych bataljonów. Odtąd ks. Mackiewicz stał się doradcą, przyjacielem i podkomendnym Dołęgi. Uczestniczył w potyczce pod Rogowem, następnie powstańcy ruszyli ku Zielonce. Następnie brał udział w wyprawie do Kurlandii po broń a następnie w marszu ku Birżom. Przegrana 22 kwietnia spowodowała objęcie dowództwa przez Laskowskiego i odwrót do pow. poniewieskiego. 10 maja Rząd Narodowy w Wilnie nakazał unikanie potyczek. Zaowocowało to znowu zwiększeniem oddziału Mackiewicza do 400 osób, który już stanął na jego czele. W drugiej połowie, czerwca oddziela się od wojewody i na czele 200 ludzi przebiega znane już okolice. Do ostatka dni swoich przechował to przekonanie, żeby niedopuszczając ataku Moskwy, pierwszym bój rozpoczynać. Pod koniec lipca w lasach bystrampolskich miał spotkanie z gwardyjskimi kozakami. Skryty w zasadzkę razi nie przyjaciela, sprawując popłoch w szeregach. Wrzesień już był na dworze kiedy ks. Mackiewicz na czele 150 żołnierzy przerzynał lasy węwolskie (w powiecie Kowieńskim). Tam wpadł w zasadzkę moskiewską. Utworzył wtedy z pozostałych oddział jazdy składający się 80 powstańców. Z tym oddziałem doprowadził do zwycięstwa pod koniec listopada lecz kilka dni później został pobity. Ks. Mackiewicz ratuje się ucieczką i z nim razem ośmiu nie odstępnych towarzyszy. Nie chciał jednak uciekać za granicę. Postanowił ruszyć w stronę Królestwa wraz z 2 towarzyszy. Spoczywali w lasku, niedaleko miasteczka Wilk. Niemen był już o wiorstę. O zmroku podróżni mieli się przeprawić na drugą stronę, lecz zdrada czuwała nad ich niedolą. Szpieg zawiadomił Moskwę stojącą w pobliżu, która z szybkością otoczyła miejsce wypoczynku podejrzanymi podróżnych. Dwaj powstańcy wyratowali się ucieczką. Ksiądz Mackiewicz ranny w nogę zostawiał ślady na śniegu, które go zdradziły. Został schwytany i pokazywany w Poniewieżu. Następnie dowiązano mu do ramion krzyż i popędzono do Kowna. Torturowany nie wyjawił żadnych informacji. Obwożony był po całym powiecie na końcu powieszony 26.12.1863. Ostatnimi jego słowami było: "Skończyłem swoje, a wy teraz swoje kończcie". Obszerna monografia po linkiem.

ksiądz, syn ubogich rodziców, urodził się w okolicy Cytowian, dwunastoletnim chłopakiem przybył do Wilna i posługiwał zakonnikom w klasztorze, za co dostawał wikt i pomieszkanie i tak chodził do szkół przez lat 6. Potem powędrował do Kijowa, gdzie przy pomocy kolegów uniwersyteckich dwa lata pozostawał. W 1846 r. wstąpił do seminarium duchownego w Worniach, a w 1850 r. został księdzem. Religijny, dobroczynny i kochający lud pozyskał wielki wpływ nad nim. Skoro więc dał hasło do powstania zaraz w lasach krukinowskich zebrało się koło niego 500 włościan z kosami i strzelbami. Jego bohaterstwo, wytrwałość i energia zjednały mu nazwę drugiego Witolda. W bitwie pod Rogowem albo Ginetynem 18 kwietnia 1863 r. jako kapelan w oddziale Sierakowskiego z krzyżem w ręku na czele kosynierów uderzył na wroga. Przez maj i czerwiec nie opuszczał oddziału Laskowskiego. W październiku stoczył dwie większe bitwy, w kejzerlingowskim lesie 8 października i pod Świętobrością 20 października i z 200 powstańcami trzymał się jeszcze do grudnia, lecz wpadłśzy w zasadzkę moskiewską ledwie uszedł z życiem, a chcąc się przeprawić przez Niemen, zdradzony przez przewoźnika 17 grudnia wpadł w ręce Moskali, którzy go w triumfie obwozili po ulicach Kowna i wsiach okolicznych. Wreszcie 26 grudnia 1863 r. powiesili go w Kownie. Murawiew w pamiętnikach swoich o nim pisze: Człowiek nadzwyczaj zręczny, czynny, rozumny i fanatyk, posiadał niezmierny wpływ na lud i raz rozbity co chwila w nowych miejscowościach formował partie, lecz w końcu listopada widząc, że powstanie na Litwie upada chciał uciec za granicę, schwytany jednak nad samym prawie Niemnem powieszony został w Kownie, z jego śmiercią powstanie w Kowieńskiem ustało.

Jarosław Magnuszewski (1837-1911), należał do partii Krasławskiej, dla której dostarczał amunicję z Dyneburga. Być może 25 kwietnia 1863 r. brał udział w brawurowym zdobyciu rosyjskiego transportu broni pod Krasławiem, zorganizowanym przez Zygmunta Bujnickiego. Po przegranym powstaniu Jarosław zatarł ślady swojej patriotycznej działalności i wyjechał do Iłukszty, gdzie poznał Ludwikę Karłowiczównę (1852-1938). Uważany w społeczeństwie za buntownika, również przez część rodziny Karłowiczów, został aresztowany w 1866 r., wraz ze stryjecznym bratem Lubomirem Piotrowskim. Po procesie osadzono go w więzieniu, pozbawiono rodzinnego majątku, a w 1873 r. zesłano wraz z krewnym w okolice Omska do północnej Tajgi, gdzie przebywali do 1878 r. Tam, w miasteczku kupców i myśliwych, Jarosław zamieszkał w domu naczelnika powiatu, który zaproponował mu aby uczył jego dzieci. Nieco później dołączyły do nich dzieci innych mieszkańców tej miejscowości. Uczył je pisania, czytania i arytmetyki. Korespondował też z Ludwiką opisując w listach swoje przeżycia, nie ukrywając, że żywi do niej wielkie uczucie. Po odbyciu kary przez Jarosława naczelnik powiatu zaproponował mu pozostanie na miejscu, objęcie stanowiska kierownika szkoły oraz rękę swojej córki Tani. Ten zaś oświadczył, że w Polsce ma narzeczoną, z którą jest „po słowie”. Opuszczając miejsce zesłania niespodziewanie otrzymał wynagrodzenie za 5 lat swojej pracy w wysokości 4 tys. rubli. W drogę powrotną do domu udał się przez Moskwę, Tułę, Smoleńsk, Dyneburg. Po dotarciu do Iłukszty odnalazł Ludwikę, którą poślubił 10 lutego 1879 r. Zamieszkali w Krasławiu, zaś Jarosław podjął pracę urzędnika w sądzie okręgowym w Dyneburgu. Wraz z żoną wiedli spokojne życie, ciesząc się z przyjścia na świat swoich pierwszych dzieci Adama i Stanisława. Zakłóciło je śmierć niemowląt. Kolejnymi dziećmi byli Kazimierz, Włodzimierz, Alfred i Aleksander. Mając tak liczną rodzinę Jarosław musiał zapewnić jej odpowiedni byt. Jednak, jeszcze przed pojawieniem się Stanisława, sytuacja rodziny uległa pogorszeniu, gdyż dotknęły ją nasilające się represje, skierowane przeciwko Polakom. W ich wyniku Jarosław stracił pracę i posiadany majątek. Nie mając nadziei na znalezienie jakiejkolwiek posady państwowej, pracował w rolnictwie. W 1888 r. na świat przyszedł Stanisław, a po nim urodził się jeszcze Józef.

Zamężna Kirkor, potem Pióro. "Artystka dramatyczna teatru wileńskiego, żona literata Adama Kirkora, przedmiot miłości i uwielbienia Ludwika Kondratowicza, po wejściu do organizacji w 1863 r. oddała się z zupełnem zaparciem sprawie narodowej. W Warszawie, w domu, gdzie zamieszkała, przebywał przez kilka miesięcy jako sublokator, Romuald Traugutt, naczelnik Rządu Narodowego. Gdy go aresztowano, jednocześnie prawie przewieziono do więzienia i Helenę Kirkorowę, ale napróżno starano się z niej wydobyć zeznania. Wyszła, o ile mówiono powszechnie, obronną ręką z tej ciężkiej próby. Gdy mąż jej uzyskał rozwód, o który się starał, poślubiła w Irkucku zacnego współwygnańca, białorusina, Antoniego Piórę. Raz tylko próbowała wystąpić publicznie jako artystka w teatrze irkuckim, ale się ten występ nie powiódł i zmusił ją do wycofania się ze sceny."

Franciszkanin-reformata, zginął w Powstaniu.

Ur. 8.1.1836 Warszawa, zm. 1.1891 Raincy (Seine-et-Oise) Francja. Oficer artylerii pieszej wojsk rosyjskich. W lutym 1852 wszedł jako junkier do 5 Brygady Artylerii Pieszej, zaś w styczniu 1863 dosłużył się stopnia porucznika.W listopadzie 1863 wraz z kolegami przeszedł do wojsk polskich i brał udział w działaniach powstańczych. Po powstaniu żył na emigracji we Francji, gdzie umierając pozostawił żonę i córkę - nauczycielkę.

Ur. 1839, powstaniec, ekspedient Dziennika Poznańskiego, zm. w 1891 w 52 roku życia

powstaniec, weteran, żył jeszcze w 1933

ur. w 1846 lub 1847 roku w miejscowości Kucharskini. Walczył m.in. pod rozkazami Kobylińskiego i Skarżyskiego. Był więziony przez cztery miesiące w Łomży. Został zweryfikowany jako podporucznik weteran pod numerem porządkowym 899/1924. W okresie międzywojennym mieszkał w Warszawie. Żył jeszcze w sierpniu 1939 roku. Jest pochowany w Kwaterze Powstańców 1863 roku na warszawskich Powązkach (na nagrobku znajduje się błędna data śmierci). Był odznaczony Krzyżem Niepodległości z Mieczami. Najprawdopodobniej był najdłużej żyjącym weteranem powstania z Suwalszczyzny

W początkach maja /1907/ rozstał się z tym światem żyd, starzec 75 lat wieku liczący. Nazywał się Manes Manes, mieszkał we Włocławku, zajmując się tu szyciem czapek. Człowiek zacny, spokojny i z piękną kartą życia. Nikt o nim zdawał się w ostatnich latach nic nie wiedzieć. Umarł i dopiero wówczas szerszy ogół dowiedział się, że ów czapnik skromny w 1863 r. fabrykował czapki dla armii powstańczej, że służył sprawie narodowej z zaparciem się rzetelnem polskiego serca. Zdradzony wówczas przez swego sąsiada, został aresztowany i zesłany na Syberyę, gdzie dłuższy czas przebył.?

[herb=Jastrzębiec]Julian Mańkowski h. {{Jastrzębiec}}. ur. 1813, zm. 7.1890 Sokal[4]. Syn Stanisława i Barbary Terleckiej. Miał barci: Jana, Józefa i Ignacego. Powstaniec listopadowy. Walczył pod Ostrołęką, gdzie otrzymał ciężką ranę. Ocalił życie generałowi Kamińskiemu. Otrzymał dyplom honorowego uznania od generała Dwernickiego.[1] W 1855 pracował jako chirurg miejski w Sokalu[2] Był czytelnikiem Biblioteki Poturzyckiej.[7] W czasie Powstania Styczniowego poświęcił "cały swój majątek" na rzecz wspierania Powstania. Wyprawił do boju boju dwóch synów, z których jeden zginął w oddziale Leszka Wiśniowskiego.[1] Leczył rannych powstańców w szpitalu sokalskim u oo. Bernardynów. Po powstaniu dalej był lekarzem i chirurgiem miejskim w Sokalu. Zmarł w Sokalu i tam został pochowany w pobliżu Kopca Powstańców.[1][4] Żona: Józefa Richter Dzieci: 1. Wacław (ok. 1844, zm. 1847) [6] 2. Teodor (1845) [5] 3. Kazimiera (1847) [5] 4. Włodzimierz Władysław (1849, sekretarz rady Sądu Krajowego, poch. Łyczaków, żona Jadwiga Łozińska, syn: Tadeusz, prawnik, historyk, muzealnik, m.in. dyr. zbiorów wawelskich) [5] 5. Bolesław Ferdynand (1853, żona: Leonia Maria Szyszkowska) [5]

(Dunin-Marcinkiewicz), 1807-1884, pisarz, uczestnik ruchów przedrewolucyjnych. Kilka lat spędził w więzieniu po przełożeniu na język białoruski agitek powstańczych. Do końca życia przebywał pod nadzorem policyjnym. Córka Kamila, spędziła 10 lat z nim na zesłaniu.