Zygmunt Mineyko
Zygmunt Gozdawa-Mineyko
Wspomnienie pozgonne o pułkowniku – weteranie
Bawiąc dwa lata temu w Grecji, dowiedziałem się, że mieszka w Atenach weteran 1863 r. pułk. Zygmunt Gozdawa-Mineyko. Odwiedziłem więc weterana, który opowiedział mi dzieje swego życia.
Przed kilku dniami sędziwy weteran zmarł nagle w Grecji, przypomnienie więc jego trudów, złożonych na ołtarzu Ojczyzny niech będzie hołdem złożonym nad świeżą jeszcze mogiłą.
Ś. p. pułk. Mineyko urodził się w 1840 r. w Wilnie. Po ukończeniu gimnazjum wstąpił do Wojennej Szkoły Inżynieryjnej w Petersburgu, gdzie spotkał się z całym szeregiem wybitnych patriotów polskich, przez których w 1861 r. został wciągnięty do tajnej organizacji, podlegającej Komitetowi Centralnemu w Warszawie.
Przez te organizację Mineyko został wysłany do Wilna, gdzie brał czynny udział w organizowaniu społeczeństwa do przyszłych walk. Ścigany jednak przez policję rosyjską za udział w manifestacjach patriotycznych, przekradł się do zaboru austriackiego, a następnie udał się do Rumunii i Turcji. W roku 1861 przybył do Włoch i tam wstąpił do polskiej szkoły wojskowej w Genui, założonej przez Garibaldiego.
W rocznicę powstania listopadowego uczniowie szkoły złożyli przysięgę na ręce gen. Mierosławskiego, że to będzie ostatnia rocznica taka, obchodzona przez nich na ziemi obcej - i rzeczywiście w rok potem 23 polskich oficerów po ukończeniu szkoły wojskowej przekradło się w nocy 29 listopada w granicę zaboru rosyjskiego, lecz następnie rozkazano im powrócić do Rumunii, aby tam oczekiwali na wybuch powstania.
Na wieść o wybuchu powstania grupa tej młodzieży ruszyła do kraju i z trudem przekradając się przez dwie granice dotarła do obozu Langiewicza.
Mineyko chrzest bojowy odebrał pod Chrobrzem i Grochowiskami, gdzie na czele oddziału kosynierów kilkakrotnie atakował piechotę rosyjską, biorąc jeńców i zdobycz.
Po przejściu do Galicji oddziału Langiewicza, Mineyko udaje się do Krakowa, skąd z rozkazu Rządu Narodowego przekrada się do Wileńszczyzny, aby wzniecić w powiecie oszmiańskim ruch powstańczy.
W Wileńszczyźnie murawiewska policja i wojsko rosyjskie ścigały, tropiły i rozbijały oddziały powstańców. Losowi temu uległ też oddział Mineyki, a sam on został ujęty i wydany w ręce żołnierzy rosyjskich, którzy pobili i pokaleczyli go tak, że władze rosyjskie umieściły go w szpitalu więziennym.
Ułaskawiony pod szubienicą Mineyko skazany zostaje do robót ciężkich na Syberii, skąd jednak zbiegi pod przybranym nazwiskiem i udał się do Paryża.
W gościnnej Francji rozpoczyna nowe życie, jako wolny człowiek. Wstępuje do akademii sztabu generalnego, którą ukończył w roku 1868, poczym został profesorem fortyfikacji w polskiej wojskowej szkole w Tuluzie oraz pełnił funkcję sekretarza towarzystwa wojskowych polskich.
Nadszedł rok 1870. Francja została powalona przez Prusy. Wówczas zabrakło miejsca i dla emigrantów polskich, rusza Mineyko do Turcji, gdzie jako inżynier wojskowy w 1888 roku wypracował plany i przeprowadził regulację rzeki Hermesu, poczym był wysłany do Angory, jako nadzwyczajny inspektor sułtański dla uregulowania komunikacji.
Od 1891 roku przeniósł się na stałe do Grecji, gdzie objął kierownictwo robót hydraulicznych. W latach 1896, 97 i 1912 brał czynny udział w wojnach wyzwoleńczych Greków jako jeden z wybitnych organizatorów sztabu generalnego greckiego.
W roku 1923 roku Wódz Naczelny odznaczył ś. p. pułk. weterana Mineykę orderem Virtuti Militari V kl. i Krzyżem Walecznych.
Cześć jego pamięci.
