Powstanie Styczniowe - uczestnicy

z domu Dalewska, siostra Franciszka Dalewskiego, ekssybiraka, a później członka komitetu wileńskiego. Wywieziona bez względu na słabość swoją na Syberię. Porodziwszy niemowlę na kolei, przebyła najokropniejszą drogę męczarń i boleści. Znosząc ciężką niedolę wygnania zmarła wraz z dzieckiem na Syberii w 1867 r.

z Morawskich, matka Zygmunta. Ojcem jej był Wiktor Morawski major wojsk polskich, wychowany w domu książąt Radziwiłłów, głównie księcia Dominika, jako jego krewny, gdyż stryj Wiktora Morawskiego miał za żonę siostrę księcia Radziwiłł ‘‘Panie Kochanku’‘. Generał Karol Morawski uczył kreślić pierwsze litery wnuczkę swoją Fortunatę. Wyszła za mąż za Ignacego Sierakowskiego, który brał udział w powstaniu w 1831 r., a następnie wmieszany w sprawę Konarskiego więziony był w Humaniu. Stamtąd wieziony był na Syberię, uciekł w drodze i długo łudziła się żona, że potrafił dostać się do Ameryki. Niestety, chcą przedostać się przez granice z kilku towarzyszami, rozsiekany został na granicy pruskiej podczas utarczki z Moskalami. Rząd rosyjski skonfiskował cały ich majątek, chciał nawet zabrać jej syna, który potem dłuższy czas, przebrany za dziewczynę, tułał się wraz z matka po domach przyjaciół i powinowatych. Po rozstrzelaniu Zygmunta Sierakowskiego w Wilnie 27 czerwca 1863 r., nieszczęśliwa żona i matka, której mąż i syn złożyli życie w ofierze dla ojczyzny, wiodła żywot smutny i biedny. W 1863 r. przybywa w listopadzie do Krakowa, który po roku pobytu zmuszona była opuścić i udała się do Warszawy. Tu wszakże znosić musiała nieustanne prześladowania rządu rosyjskiego. Opuszcza też Warszawę i przenosi się znowu w 1864 r. do Krakowa, gdzie ją znajomi i przyjaciele otoczyli wysokim szacunkiem, tę męczennicę prawdziwą. W ciągłym żalu za jedynym synem, którego przeżyła o lat 20, spędza swe życie ciężkie, a boleść trawi ją powoli. Pociechą jej jedyną była córka Maria, wdowa po doktorze Falęckim. Po śmierci zięcia, życie jej widocznie gasnąć poczęło, aż zgasło w dniu 8 listopada 1883 r.

Z domu Ciszewska. Wraz ze swoim siostrzeńcem Mamertem Wandalim brała w 1863 - jako bliska współpracownica Seweryny Duchlińskiej - udział w działaniach "Piątki" wspomagających aresztowanych, rannych i rodziny powstańców. Po powstaniu przebywała na emigracji we Francji. Zmarła w Jedwabnem podczas potajemnych odwiedzin Polski w dniu 1.4.1910. Fot. Muzeum Historycznym m.st. Warszawy.

ksiądz, przełożony oo. Kapucynów w Lublinie, który z powodu uroczystego aktu w Horodle odprawił mszę św. w polu koło Dubieńki i wygłosił tam gorącą patriotyczną mowę. Wkrótce potem wywieziony został na Sybir.

ur. r. 1845 w Rawie, czeladnik szewski, służył jako szereg, w oddz Smiechowskiego, Jeziorańskiego i Langiewicza. "Walczył pod Rawą, Studzianną, Małogoszczą, Pieskową skałą, Skałą, Ckrobrzą i Grochowiskami. Po przejściu granicy internowany w Ołomuńcu, wstąpił w szeregi armii meksykańskiej.

gmina/wieś Łomża, kara: tajny nadzór, data zarządzenia: 16.02.1865

pseud. (?) inspektora pasa granicznego organizacji powst. 262—264

ur. 1838, zm. 6 IV 1906, powstaniec styczniowy, poch. Lwów

Zm. przed 1919, żona: Julia, stopień wojskowy posiadany w powstaniu: szereg., liczba wykazu Sekcji Opieki Departamentu Sanitarnego Ministerstwa Spraw Wojskowych: W-69

Dołega, od młodych lat zajmował się sprawą ojczystą. W 1848 r. był uczniem uniwersytetu petersburskiego i wraz z inną młodzieżą polską próbował rozbudzić ruch narodowy. Skazany w sołdaty do pułków orenburskich. Po śmierci Mikołaja został ułaskawiony i awansowany na oficera. Potem w Petersburgu był prawą ręką ministra Milutyna. Człowiek, którego zdolności wojskowe powszechnie znano i wysoce ceniono. Wysłany za granicę przez ministerstwo wojny w celu zbadania ustawy karnej wojskowej zawiązał stosunki z Mierosławskim, Hercenem i Garibaldim. W 1860 r. ożenił się z Apolonią Dalewską, siostrą Franciszka, ekssybiraka, a późniejszego członka komitetu wileńskiego. W 1863 r. objąwszy naczelne dowództwo nad siłami zbrojnymi województwa kowieńskiego, w ciągu trzech tygodni zdołał wzbudzić podziwienie. Początkowo trzymał się w lasach pomiędzy Poniewieżem a Wiłkomierzem. Pierwszą Bitwę stoczył pod Rogowem albo Ginetynem 18 kwietnia i pobił Moskali. Sierakowski miał około 2700 ludzi, z tymi ruszył ku Kurlandii. Sam prowadził środkową kolumnę, ksiądz Mackiewicz tworzył prawe skrzydło, a Kołyszko lewe. Pod Madejkami, niedaleko Birż generał Ganecki napadł połączone ich kolumny, Sierakowskiego i Kołyszki. Ksiądz Mackiewicz jeszcze nie nadszedł. Po silnej utarczce, pomimo przeważających sił Moskale się cofnęli, lecz drugiego dnia, otrzymawszy posiłki uderzyli na Sierakowskiego. O godzinie piątej Sierakowski został raniony kulą w kość pacierzową i to rozstrzygnęło bitwę. Kołyszko, objąwszy dowództwo trzeciego dnia, pod Sznurkiszkami został rozbity. Było to 2, 3 i 4 maja. W kilka dni później, w pewnym domu leśnym ujęto Sierakowskiego, Kołyszkę i Kosakowskiego. Murawiew kazał go powiesić w Wilnie 27 czerwca 1863 r., a matkę jego z dziećmi i żonę brzemienną posłał na wygnanie. Był synem Ignacego, który poległ pod Latyczowem w 1831 r. i Fortunaty z Morawskich. Urodzony 19 maja 1827 r. w okolicach Sucka, gdzie rodzice jego trzymali dzierżawę.

Sierakowski obok głębokich wiadomości specjalnych, obok umysłu, posiadającego dar badacza, miał serce giętkie, wyobraźnię, niezmiernie żywą i twórczą. Pełen poetycznych pomysłów rozmijał się niekiedy z rzeczywistością otaczającego życia, malując ją jaskrawemi barwy. Wymowę miał tak serdeczną i tak chwytającą za serce, iż żadne uczucie choćby żelazne nie mogło się oprzeć, żeby nie pokochać człowieka, obdarzonego potęgą Złotoustych. Szacunek i miłość jakie pozyskał od żołnierzy, zastępowały miejsce surowych kar, a nawet wykreśliły je całkiem z karnego kodeksu Dołęgi. Raz tylko ukarał dowódcę plutonu za uderzenie żołnierza. Do wszystkich bez wyjątku przemawiał „serce” lub „bracie,” zwykle to jego wyrażenia w rozmowie z przyjaciółmi. Kosynierów, włościan, częstokroć ludzi w wieku, szanował przed innymi. Widząc pewnego starca z kosą, zalewającego się łzami w czasie przysięgi wojska, przystąpił doń, ukląkł i w pokorze błagał o błogosławieństwo. Wojsko owe miało minę bratniego szeregu, którego głową i sercem zarazem był Dołęga. Zwijały się kolumny na jedno skinienie wodza, a rzekłbyś, iż legion ów posiada potęgę wszech-Polski.

Artykuł | syn Ignacego

b. kpt. sztabu generalnego, powstaniec 1863 r.

stracony Wilno 27.6.1863

przebywał w domu w Petersburgu doktorowej Radziwilłowiczowej z Medunieckich, pomagał powstańcom i jeńcom skazanym na zsyłkę

Artykuł | Zygmunt Sierakowski urodził się d. 19 maja 1827 r. na Wołyniu, w powiecie łuckim, z Ignacego i Fortunaty z Morawskich, Sierakowskich. Rodzina jego od dawna znaną była w ojczyźnie, przodkowie od kilkunastu pokoleń służyli jej, a jeden z nich, Jan, kasztelan bełzki, był niegdyś ambasadorem Rzeczypospolitej w Turcji. Rodzice jednak Zygmunta szczupłego już byli funduszu. Ojciec zajmował się dzierżawami, a straciwszy na nich w okolicach Łucka, przeniósł się na Ukrainę. Tam go zastało powstanie 1831 r. Gorący patrjota, organizował powstanie w okolicach Humania i z zebranym tam hufcem przyłączył się do jenerała Kołyszki, z którym walczył pod Daszowem i Obodówką, nareszcie w trzeciej potyczce ranny, zginął pod Latyczowem, zostawiając Zygmuntowi wzór poświęcenia w spuściznie. W czteroletnim chłopcu jedno tylko żywe wspomnienie przechowało się po ojcu, było to ostatnie pożegnanie, o którem później często kolegom uniwersytetu i wygnania opowiadał. Kiedy Ignacy Sierakowski wybierał się do powstania, chłopiec jakiemś niejasnem może przeczuciem napastowany, usnąć nie mógł i domagał się koniecznie, żeby go ojciec własną ręką okrył, usłuchał dziecka i przykrywając go kołderką, powiedział te wyrazy, których już Zygmunt nie zapomniał do śmierci: „Spij teraz, odtąd własną piersią będę ciebie okrywał". Z tą pamiątką rósł chłopiec, a wszystko co go otaczało mówiło mu ciągle o ojczyźnie. Babka jego, przy której pierwsze lata po śmierci ojca spędził, i którą za wsze z rozrzewnieniem wspominał, była wdową po Wiktorze Morawskim, towarzyszu Kościuszki we wszystkich jego walkach z Moskwą, kobieta wielkiego charakteru i mocy, szczepiła w sercu dziecięcem miłość ojczyzny, poczucie obowiązku i pragnienie poświęceń. Wuj, Kajetan Celermanth, przy którym mieszkała matka i który się po śmierci babki Zygmuntem opiekował, sam był żołnierzem pod Grochowem i Ostrołęką, a osiadłszy później na Wołyniu, w ciągłych był stosunkach z emigracją, emisarjuszów przewoził, komunikacje utrzymywał, w ciągłych z miłości dla kraju żyjąc niebezpieczeństwach. Drugi nareszcie wuj Koszkowski Felicjan, był jednym z bohaterów najbardziej się odznaczających pod Wolą, gdzie siedm ran odebrał, i palce u prawej ręki stracił. Opowiadania o tem wszystkiem były chichem powszednim dziecięcia, a kiedy urósł trochę, zachwycały go listy Roszkowskiego, lewą ręką pisane i nieraz matce ze łzą w oku powiedział: „Gdybyż to mnie tak się zdarzyć mogło!" Od lat najmłodszych odznaczał się bystrością umysłu, bujną bardzo wyobraźnią, i niewzruszoną nieraz tkliwością serca, przyszły hart charakteru objawiał się dziwnym czasem uporem. Kiedy powiedział Em, nic już przełamać jego postanowienia nie mogło. Do świadczyła tego raz w przykry sposób matka. Ro zeszła się była pogłoska, iż rząd dzieci poległych powstańców zabierać będzie do korpusów wojskowych, i matka Zygmunta chcąc syna ocalić, postanowiła udać go przed urzędnikami, którzy popis takich dzieci robili, za dziewczynkę. Dzień ich przyjazdu był na znaczony, włożono Zygmuntowi sukienkę, przyczesano, i matka bawiąc go i pieszcząc powiedziała, że na dzisiaj będzie dziewczynką, Helenką, nie zgadzał się chłopiec, próby, cukierki nie pomagały, po długich naleganiach, zniecierpliwiony, powiedział fatalne Em i matka struchlała. Zostawało kilka godzin, starano się rozbawić malca, żeby o tem zapomniał i zrazu zdawało się, że się to udało, ale kiedy urzędnicy zjechali, i matka im pokazała dziecko, nazywając je Helenką, chłopiec zawołał z oburzeniem: „Jestem syn, Zygmunt Sierakowski" i biedna wdowa ostatki pozo stałego mienia, srebro stołowe oddać musiała, aby przebłagać urzędników i tak o godność męzką dbałego syna ocalić. Obszerna monografia życia i walk powstańczych pod linkiem