Powstanie Styczniowe - uczestnicy

Mieczysław Dunin-Brokowski. Ur. 15.7.1815 r. Gródek nad Dniestrem. Ukończywszy studia politechniczne w Wiedniu, gdzie mianowicie w chemii nabył gruntownych wiadomości, utworzył sobie własne laboratorium, uprawiając z dyletantyzmem także i medycynę. Pamiętne wypadki w r. 1863 wywarły stanowczy wpływ na jego losy, gdyż biorąc udział czynny w organizacji narodowej w walce o niepodległość ojczyzny, znalazł się nagle nie tylko wyzutym z swego mienia odziedziczonego po ojcu w kongresówce, ale krom tego wtrąconym do więzienia. W kazamatach warszawskiej cytadeli nabawił się upartego reumatyzmu, którego po koniec życia nie mógł się już pozbyć. Na mocy obywatelstwa austriackiego i dzięki reklamacji rządu z trudnością wydobył się stamtąd lubo zrujnowany na mieniu i zdrowie. Zmarł 7.3.1888 r. we Lwowie.

Borkowski (Barkowski?) Tadeusz, syn Aleksandra, ur. ok. 1835, z Warszawy, urzędnik Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych. Aresztowany w związku ze sprawą zamachu na namiestnika Królestwa Polskiego, Berga (zajmował mieszkanie w domu hr. Zamojskiego, obok lokalu nr 6, z którego dokonano zamachu, „jako bliski sąsiad, nie mógł nie wiedzieć, co się dzieje w mieszkaniu nr 6 i nie znać ludzi wchodzących tam, jak 1 o ich przygotowaniach"). Więziony w Cytadeli 1 zesłany na zamieszkanie w głębi Rosji. Wyjechał z Warszawy do Pskowa 24 listopada 1863 w dziesiątej partii zesłańców, z Pskowa wysłano go do gub. kazańskiej. W Jadryniu przebywał od 15 stycznia 1864

Ur. 1838 r., zmarł 1912 r., w 1863 r. pełnił funkcję kapitana wojsk rosyjskich w Białymstoku. W 1863 r. sformułował oddział liczący 120 osób i 20 kawalerii. 18 września 1863 r. zaatakowali komorę 1 klasy w miejscowości Wicenta i zdobyli, komorę wysadzili a jeńców puścili wolno. Niebawem oddział dopadła egipska choroba w związku z czym go rozwiązał. Następnie w rejonie Łomży zorganizował Oddział 40 strzelców, ale w grudniu 1863 r. uszedł za granicę. Władysław Brandt był oficerem armii rosyjskiej, w 1863 w stopniu kapitana pełnił służbę w Białystoku. Po wybuchu powstania styczniowego przeszedł na stronę powstańców, awansowany do stopnia pułkownika na czele własnego oddziału walczył w rejonie Grodna i Augustowa. Napisał książkę pt. Mój udział w powstaniu. W czterdziestą rocznicę powstania styczniowego, wydaną we Lwowie w 1903.

Ur.29.08.1823r., Grzymałów. Żonaty. W oświadczeniu o przystąpieniu do Towarzystwa Wzajemnej Pomocy Uczestników Powstania Polskiego 1863/64r. podał, iż w czasie powstania był zastępcą komisarza narodowego. Dostarczał ludzi, amunicję, broń i woził pocztę polową. W Horożanie postrzelono go w nogę, we Lwowie na barykadach w szyję. Deklarację podpisał 03.11.1893r.

Syn Ludwika i Prowidencyi z Brudzewskicłi, ur. 2 stycznia 1832 r. w Przytocznie w powiecie między- chodzkim, ranny w nogę pod Ignacewem dnia 8 maja 1863 r., umarł dnia 20 t. m. i roku w skutek pęknięcia bandaży i ubiegnięcia krwi. Pochowany w miejscu śmierci, w Lubstowie pod Sompolnem. W dwa lata później przysłano rodzinie pugilares, zegarek i pierścień herbowy po zmarłym. Nieboszczyk znany był ze swej siły atletycznej: fraszką, było dlań podnieść w każdej ręce chłopa, lub stół nakryty na ośm osób w zębach dźwignąć do góry, jak to naoczni świadkowie do dziś pamiętają. Przeprowadził oddział, gromadzący się w lesie sławoszewskim, przez granicę, dowodząc nim, póki go nie oddał pod komendę generała Taczanowskiego.

Więzień cytadeli warszawskiej. szlachcianka ze wsi Siaćki, 1. 42. Katoliczka, matka trojga dzieci. Aresztowana 10 listopada 1864 r. "za to, że oskarżyła przed powstańcami dwóch mieszczan, którzy następnie zostali powieszeni". W więzieniu od 12 listopada. 25 stycznia skazano ją na osiedlenie na Syberii. 1 lutego odesłano do Warszawy. (B-96).

Szlachcianka ze wsi Soćki, l. 42. żona kowala. Katoliczka, matka trojga dzieci. Aresztowana 10 listopada 1864 r. za to, że oskarżyła przed powstańcami Brzóski dwóch mieszczan, którzy następnie zostali powieszeni. W więzieniu od 12 listopada, 25 stycznia 1865 r. skazano ją na osiedlenie na Syberii, 1 listopada odesłano do Warszawy.

1829-1899. Ksiądz L. B., wyświęcony w 1853 r., był wik. parafij: Stężyca, pow. garw., gub. siedl., Górki, pow. konst., gub. lubi., Łaskarzew, pow. garw. i Parczew, pow. włod., gub. siedl. Z tego ostatniego wikarjatu w grudniu 1863 r. ksiądz L. B. był zaaresztowany, a na mocy decyzji nmka Kr. P. z 10 lut. 1864 r. był wysłany z pozbawieniem praw na osiedlenie do Syberji za to, że odbierał przysięgę od powstańców. W 1883 r. ksiądz L. B. był zwolniony z nadzoru policyjnego z prawem zamieszkania gdziekolwiek poza Kr. P. 19 wrz. 1883 r. ksiądz L. B. pisze do bpa lubi. z Permy „na śmierć nędzną między obcymi jesteśmy skazani” i prosi, aby bp uczynił stosowne kroki o wyjednanie mu powrotu do kraju, „gdziebym mógł ostatki sił swoich oddać na posługę bliźnim swoim”. Zaraz po otrzymaniu powyższej prośby bp pisze do w. jen. gbra, ale 1 list. tegoż roku otrzymuje odpowiedź odmowną. Dopiero 17 list. 1884 r. cesarz pozwolił księdzu L. B. wrócić do Kr. P. z zastrzeżeniem wszakże, że mu nie będzie wolno zająć żadnego stanowiska parafjal. 27 wrz. 1886 r. admin. diec. ks. Jaczewski wystarał się o to, że ksiądz L. B. poszedł na rektora poreformackiego kościoła w Węgrowie, gub. siedl., skąd 10 wrześ. 1889 r. przeszedł na probostwo do Wyszkowa, pow. węgr., gub. siedl., a stąd 3 maja 1890 r. do Prostyni tegoż pow. 1 Umarł na probostwie w Łysobykach.

Artykuł | Kajetan (Józef) Brudnicki. Karmelita bosy, pochodzenie chłopskie. Ur. 1836 Ursynów (lub w pobliskich Zawadach) gm. Brzoza, pow. kozienicki, gub. radomska. Ochrzczony 15 marca w Jedlińsku, syn Jana i Józefy z Michalskich, rodzeństwo: brat Michał i cztery siostry. Do 18 lat był przy ojcu, gospodarzu, następnie ks. Lisikiewicz z pobliskiej wsi Brzoza umieścił go w lipcu 1855 r. w zakonie karmelitów w Warszawie dla nauki. Stąd w 1860 wysłany do Lublina, gdzie jako „wolny słuchacz" uczęszczał na nauki do seminarium lubelskiego. Wyświęcony na kapłana w 1862 r., był kaznodzieją. W 1863 r. przystąpił do powstania i walczył jako kapelan w oddziałach Deputowicza i Wierzbickiego. Uczestniczył w wielu bitwach. Pojmany z bronią w ręku (prawdopodobnie pod w sierpniu 1863 r.), starał się ukryć swój stan kapłański, podając się za austriackiego poddanego Józefa Niedzielskiego. Pozbawiony wszelkich praw i zasądzony na 12 lat katorgi w kopalniach rudy, namiestnik konfirmował wyrok 15 marca 1864 r. Odprawiony z Warszawy 30 marca tego roku. 25 listopada 1864 przybył do Irkucka, 29 stycznia 1865 odprawiony za Bajkał. Na robotach od 13 marca 1865 w kopalni , 3 czerwca 1866 uczestniczył w buncie z innymi przeciwko pracom w święta. Na podstawie amnestii carskiej z 16 kwietnia 1866 r. zmniejszono mu wyrok o połowę, a 28 października tego roku jeszcze raz do jednej czwartej. Latem 1868 (na mocy amnestii z 28 maja t.r.) odprawiony do Irkucka, skąd 24 września - do Tunki, tam zajmował się krawiectwem. 4 sierpnia 1875 wysłany „porządkiem etapowym" z Irkucka do Europy, od 1876 r. zamieszkiwał stale w Cywilsku gub. kazańskiej. 5 maja 1876 r. naczelnik lubelskiej żandarmerii przesłał gubernatorowi kazańskiemu informacje dotyczące urodzenia i przeszłości Brudnickiego, ojciec jego Jan już nie żył, brat Michał i wszystkie siostry (zamężne za chłopami) mieszkali w Ursynowie. W 1878 przebywał w Cywilsku, w 1882 r. z zakonnym br. Wawrzyńcem Drozdysem zajmowali jedną kwaterę. Później osiedlony w Kurlandii w Subbacie, wbrew zakazowi chodził w sutannie i wykonywał posługi religijne. Zwolniony z zesłania w 1885 r. wyjechał do Galicji, najpierw do Krakowa, a później zamieszkał u proboszcza w Rudzicy na Śląsku austriackim. 5 kwietnia 1890 r. zwracał się za pośrednictwem konsystorza krakowskiego do przeora klasztoru w Czernej o. Rafała Kalinowskiego, także byłego zesłańca, o ponowne przyjęcie do zgromadzenia. Pomimo zgody władz zakonnych nie przybył do Czernej, ale w 1891 r. znalazł się w klasztorze Karmelitów Trzewiczkowych we Lwowie, prawdopodobnie z tej przyczyny, że u Karmelitów Bosych o. Rafał Kalinowski wprowadzał w tamtym czasie zbyt ostre rygory życia zakonnego, albo też nakłoniony przez współbrata Drozdysa. W 1892-1896 przebywał w klasztorze w Bołszowcach. Schematyzmy za dalsze lata nie wymieniają już jego nazwiska, nie podają też, że zmarł. Możliwe, że odszedł z klasztoru albo przeniósł się do klasztorów niemieckich; nie występuje w spisach duchowieństwa archidiec. lwowskiej i krakowskiej.

Ten ostatni... W dniu 30 maja odprowadzono na miejsce wiecznego spoczynku ostatniego w Krakowie weterana z powstania 1863 r., Stefana Brykczyńskiego, który zmarł 28 maja. Rzadko mam czas na słuchanie radia, to też uważać można za szczególnie zrządzenie losu, że onego popołudnia, 6 czy 7 lat temu, miałam właśnie słuchawki na uszach... Tajemniczymi falami płynęła z przestrzeni entuzjastyczna opowieść o roku owym, gdy tłumy na ulicach Warszawy stawały nieustraszenie przeciw najeźdźcy, zbrojne jedynie w krzyż i czarodziejstwo pieśni. Nie słyszałam początku, ale zaraz przy pierwszych paru zdaniach stanęła mi jasno przed oczami ta cyfra i szereg obrazów: 1861 rok... Grottgerowski ponury cykl... pierwsze trupy... zamykanie kościołów... żałoba narodowa... A przecież mocny męski głos, co wskrzeszał tamte dzieje, brzmiał dziwnie jasno, rześko, jakby samą tylko radością zawartego w nich nieśmiertelnego piękna. Aż w pewnej chwili buchnął młodzieńczością uniesienia: - Wtedy, po pierwszej salwie, zobaczyłem oficera – Moskala, jak wybiegł przed front, wyrwał z pochwy pałasz, złamał go na kolanie i odrzucił przecz od siebie. Blady był, oczy mu płonęły... Ja to widziałem!!! A więc mówił starzec co najmniej 80 letni – czy to możliwe? Porwał chyba wszystkich słuchaczy, tak jak mnie, upił życiem tętniącym w historii i czymś więcej jeszcze: żarem duszy. - Nazajutrz wysłałam do dyrekcji krakowskiego radia list adresowany do prelegenta, Stefana Brykczyńskiego, oraz prośbę, aby takie zachwycające odczyty powtarzały się częściej. Na wyrazy mego hołdu i nieśmiałą prośbę o adres odebrałam odpowiedź dopiero w kilka tygodni później. Pan Brykczyński musiał się wpierw przewiedzieć kim jestem, wydostać i przeczytać moje wspomnienia z wojny, a wówczas zwrócił się do mnie z jowialnym uznaniem, jakby do kolegi, akcentując wielką swą cześć dla Marszałka, która go zjednała także dla mojej książki. Na szczęście mieszkał w Krakowie, w zakładzie Helclów. Prosił, aby go odwiedzić. Jakże się lękałam zawodu dążąc chłodnymi, długimi korytarzami do wskazanych drzwi!... Może autor nie będzie taki, jak ten odczyt, jak ten list. I rzeczywiście: ni jedno, ni drugie nie mogło dać jeszcze całkowitego pojęcia o ogromie żywotności umysłowej, wdzięku i temperamentu, które promieniowały od wysokiej, barczystej postaci Weterana. Długa, srebrna broda przy czerstwej cerze, stanowiła efekt niebywały, niebieskie oczy, nie zimne, jakby u dobrego, rozumnego dziecka wychodziły zawsze tak ślicznie naprzeciw odwiedzających! Lubił bardzo gości, tak dawnych przyjaciół, jak i znajomości nowe, wśród których orientował się bystro i swobodnie. Z trudem, lecz niezmiennie, odruchem światowym a serdecznym, dźwigał się z fotela, żartobliwie tłumacząc ociężałość swej ''nóżki'', przestrzelonej na wylot w powstaniu. Przez całe długie, bujne życie nie dawała wcale znać o sobie, pozwalając nawet na sporty, aż o kilku lat coraz więcej dokazuje, że chodzić trudno... Z miejsca zaczynały się opowiadania, jak to było z ta raną, z tą potyczką i tylu innymi (Tyszowce, Tuczempy, Mołozów). Jak to się bił o Polskę ów 15 letni Stefek... radosna jego beztroska, młody animusz i zapał biły od każdego słowa i gestu starca. Co za barwność, obrazowość narracji , jaki mocny kontakt z psychiką słuchacza, ekspresja głosu, ruchu, spojrzenia! Co opowiadanie, to małe arcydziełko swoistego kunsztu, a taką przepojone siłą i prostotą zdrowego duchowego życia, że chciałoby się przyprowadzić tu na naukę, po kolei, całe szkoły... W tym malutkim pokoiku, przy zagraconym stole, nakrytym gazetami, naprzeciw kilku ubożuchnych fotografii na przybrudzonej ścianie przeżywało się jakieś cudowne podróże ''a la recherche du temps... passe'', w piękno epoki umarłej niby, która jednak stanowi istotny podkład dla wszelkich przyszłych możliwości niepodległego bytowania. Tu się czuło wieczność, przeświecającą poprzez mijanie czasu, ale tak po prostu, bez górnych frazeologii, bo staruszek, jako inżynier z zawodu, mocno trzymał się realizmu życiowego, trzeźwą logiką i zmysłem rzeczywistości. Interesowało go wszystko, co się w Polsce dzieje i czyni, jakby ciągle czuł swoją cząstkę odpowiedzialności za naród. Z jego to inicjatywy i z wybitnym współudziałem zorganizowano w Krakowie, przez niewielu laty, podoficerską szkołę pływacką, był bowiem od dawna konsekwentnie czynnym propagatorem (także przez rasę) tego sportu. - Każdy mały Niemiec umie pływać – mówił do mnie z żalem- bo go tego w szkole uczą – a u nas? Topi sie tego co lata w każdej rzeczułce, jak szczurów – czy nie szkoda?! A w razie wojny... aż myśleć przykro. Widział, że społeczeństwo, że armia nie docenia wartości owej podstawowej nauki – to było jedyną kroplą goryczy w jego jasnym na świta spojrzeniu. Jakże pięknie, przejmująco opowiadał o swoim bohaterskim czynie w drodze na katorgę: skoczywszy w rozszalałe nurty jakiejś ogromnej rzeki syberyjskiej, uratował z nich tonącego żołnierza rosyjskiego, za co potem został uroczyście ułaskawiony i odznaczony wysokim orderem. Najbardziej jednak cieszyło go to, że uratowany okazał się Polakiem. Wyobrażałam sobie nieraz, jakim uosobionym huraganem musiał być ten człowiek w młodości i w sile wieku: istny Kmicic tego niewdzięcznego okresu, kiedy to nic się nie działo właściwie. Cóż dziwnego, że szukał sobie ujścia w jakichś pionierskich niemal zadaniach inżynierskich w głębi Rosji, dorabiając się wśród zmagań z obcą, pierwotną przyrodą, aby wreszcie do kraju powrócić i założyć rodzinę. Tamten najdawniejszy błysk, krótki a świetny – powstanie – został mu w sercu, rozrastał się z latami: w perspektywy widać wyraźnie, że on to prześwietlił sobie życie całe. Pozostał godnym jego do końca! Ileż dzielności, wielkopańskiej jakiejś fantazji, finezyjnego humoru w tej jego dumnej rezygnacji, nienarzucającej się nikomu: on przecie wiedział, że już nigdy nie będzie normalnie chodził, że jego rówieśni odeszli niemal wszyscy, a on sam jest właśnie na odlocie... Czy zdawał sobie sprawę, że poza szczupłym gronkiem przyjaciół, był żałośnie, krzywdząco samotny: on , co mógł był obdzielać całe rzesze chlebem żywiących wspomnień i mądrości radosnej? Miałam szczęście zaliczać się do bliskich mu – a przez całe te 6 lat nie poskarżył się przede mną nigdy na nikogo i na nic w ogóle. Przychodząc bez zapowiedzi, o najróżniejszych porach dnia, zastawałam go zawsze, zawsze pogodnym, w ochoczej gotowości do pogawędki, takiej właśnie, jaka mogła gościa interesować. Kochał prawdziwie i potrafił podbijać młodzież: to też lekcje konwersacji francuskiej, którymi mile zabijał czas, sztukując zarazem swe weterańskie ubóstwo, dawały początek przyjaźniom obustronnym, długotrwałym. Dwunastoletnia wówczas córka moja uskarżała się nieraz, że ją prowadzam w Krakowie ''po samych starych ciotkach'', ale rwała się zawsze samorzutnie do ''naszego Weterana''. I warto było widzieć jak się witali! Zostanie mi w oczach ten obraz: złota, bujna czupryna dziewczątka, przytulona czule do bielutkiej brody – wyraz obu twarzy... i dziękuję Bogu, że dał mojemu dziecko wziąć w serce na całe życie błogosławieństwo tamtych oczu! Od pół roku mniej więcej wzrok tak nie dopisywał staruszkowi, że nie mógł wcale czytać – o tym jednym wspominał z lekką melancholią. Zmobilizowane przeze mnie ''pewiaczki'' (przysposobienie wojskowe kobiet) przychodziły w ostatnich czasach czytywać mu, dyżurami – ileż przy tym zyskać musiały niezastąpionych wspomnień! O śmierci Pana Brykczyńskiego dowiedziałam się zupełnie nagle i poraziła mnie jakby lękiem myśl, że nigdy, przenigdy nie będzie można przyjść do znanego domu, do małego pokoiku, odetchnąć tamtym powietrzem... jakby się zapadła w morze czarodziejska wyspa. Nie nad nim płakałam, tylko nad sobą, nad nami wszystkimi... Kraków witał właśnie Pana Prezydenta Rzplitej, kiedy koło dworca przechodził kondukt żałobny ze sztandarem powstańczym – za karawanem prowadzonym przez pluton wojska szło 30 może osób, dalej, w dorożce dwaj weterani (z Podgórza i Chrzanowa). Zmarły był w samym Krakowie ostatnim. Gdybyż o dwie godziny później... kto wie, może sam najwyższy dostojnik państwa brałby udział w tym pogrzebie?... Los chciał inaczej – a nie będzie już dane miastu błędu niepojętego naprawić – bo taką trumnę odprowadza się na cmentarz raz tylko – nigdy więcej... Lecz nie mogło to zaważyć ani cieniem na słonecznej duszy starca – idącej teraz śmiało, lekko, jak niegdyś do bitwy ku ''wzgórzom wiekuistym''. Jakby się koniec wiązał z początkiem w logice prostej, nieuchronnej...: ''Bój, zwycięstwo: Czarowne słowo, cudne uczucie, z niczym nieporównane. Ono to chłodziło grenadierów napoleońskich wśród spiekłych pustyń Egiptu, a rozgrzewało wśród mroźnego dnia pod Austerlitz... Mnie, wychowanemu w tych tradycjach, brzmiało w uszach po francusku: Mourir pour la patrie, c’est le sort le plus doux, le digne d’envie!''. Jedna taka chwila za życie starczy, żal mi tych, co jej nigdy nie doświadczyli... Broń zdawała się nam w ręku jak piórko... jakby unosiła w górę, każdy niby skrzydeł dostawał i wnet wlot pofrunie'' (S. Brykczyński: Moje wspomnienia, s. 62). Zofia Zawiszanka

mężcz. 22 lata w 1868 r., ziemianin wileńskiej guberni, zesłany z pozbawieniem praw na zamieszkanie, z 1864 r. przebywał w tomskim okręgu, do 1869 r. wybył po widu, rodziny nie posiadał.

syn Tomasza, 23 lata (w 1863 r.), z powiatu wieluńskiego. Decyzją namiestnika Królestwa Polskiego Brzeziński został przymusowo wcielony do armii carskiej, gdyż miał zamiar przyłączyć się do powstańców („за намерение присоединиться к повстанцам”). Nie wiemy, czy uczestniczył czynnie w walkach, jednak na pewno wykazywał patriotyczną postawę, skoro zdecydował udać się do oddziału powstańczego. Brzeziński został wcielony do służby wojskowej 3/15 V 1863 r. na poczet przyszłego poboru. Jak większość przymusowych rekrutów został przyjęty w Warszawie

ksiądz, urodził się w 1832 r. z drobnej szlachty na Podlasiu i chodził do szkół miejscowych. Mając lat 17 udał sie do Kijowa na uniwersytet, a po dwóch latach wstąpił do seminarium duchownego w Janowie. Wyświęcony na księdza w 1857 r. był wikariuszem w Sokołowie, a potem w Łukowie. W końcu 1862 r. najczynniej popierał organizację rewolucyjną pomiędzy duchowieństwem na Podlasiu. Zaraz w początkach powstania wziął udział w oddziale Lewandowskiego, a potem u Krysińskiego, po rozbiciu którego sam objął dowództwo. Oddział ten, mający na początku 200 ludzi, pod koniec liczył tylko dziewięciu. Ostatni raz miał utarczkę z Moskwą 26 kwietnia 1864 r. Po zupełnym rozbiciu oddziałku ukrywał się we wsi Sypitkach w powiecie siedleckim wraz ze swym adiutantem Franciszkiem Witczyńskim. Odkryci i otoczeni przez Kozaków zawzięcie się bronili, lecz dostali się do niewoli. Obu powieszono 23 maja 1864 r. w Sokołowie w powiecie Siedleckim. Wychodząc z łona ludu posiadał jego miłość i zaufanie, a za jego życie pełnie zaprzania się lud otoczył go aureolą świętości za pełne trudów poświęcenie, które na próżno Moskwa do prostej szarlatanerii sprowadzić usiłowała.

Ur. 1821 r. w Warszawie, znany literat. Skończywszy zakład agronomiczny, gdy nadszedł rok 1848, pospieszył na walki i dzielnie walczył pod Miłosławcem, Trzemesznem i Wrześnią. Następnie przebywał w Paryżu. Następnie przebywając w Turcji otrzymał pracę w urzędzie leśnym nad Eufratem. Rok 1863 zastał go żonatym i wicekonsulem hiszpańskim w Latakii, jednak na wiadomość o powstaniu pospieszył do Tulczy, gdzie Miłkowski organizował oddział. Przekroczywszy na czele swego oddziału Dunaj, Brzozowski uderzył na szeregi rumuńskie, które pod Kastangalią zastąpiły mu drogę. Pokonał je, sam jednak ugodzony w pierś bagnetem legł na polu walki. Długi czas leczyć się musiał, zatrzymany ranny w Gałaczu. Powróciwszy do Turcji wstąpił znowu do służby leśnej. W r. 1883 osiadł we Lwowie, a później w Drohowyżu, gdzie otrzymał kierownictwo zakładu dla sierot i starców. Był on poetą romantykiem, również pisał dramaty, jak Malek, Oblężenie Lwowa, Eryk XIV i inne, tudzież cenne artykuły z podróży po Wschodzie, pt. Wzdłuż Eufratu. Zmarł we Lwowie.

Do trzech województw graniczących z zaborem pruskim miały wkroczyć w zbliżonych terminach trzy wyprawy. [...], w związku z czym oddział jazdy kaliskiej pod rotmistrzem Franciszkiem Budziszewskim został włączony do tej wyprawy. Całością miał dowodzić pułkownik Raczkowski. [...]. Tymczasem rotmistrz Budziszewski zebrawszy w okolicach Wrześni 110 jeźdźców, zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami, a nic nie wiedząc o odwołaniu wyprawy, wyruszył na południowy wschód. Rankiem 22 marca przeszedł granicę koło Szamarzewa, a poinformowany, że w Ciążeniu nad Wartą stoi posterunek objezczyków, wysłał jeden pluton, który zaatakował go; ci zaś się poddali. Zabito też kozaka wiozącego depesze. Szybko jednak zostały zaalarmowane oddziały rosyjskie w Pyzdrach i Słupcy. Budziszewski starał się przemknąć wzdłuż Warty na wschód, aby ruszyć potem lasami ku północy na przewidziany teren koncentracji, ale już pod Ratyniem dopadła go kompania piechoty i pól sotni kozaków z Pyzdr. Rozgorzała walka, niedogodna jednak dla działań kawalerii ze względu na podmokły teren. Kiedy więc do akcji wkroczył oddział ze Słupcy, Budziszewski zdecydował się na dalsze cofanie się ku Golinie. Tymczasem wysłany w stronę Konina patrol powiadomił go, że od tamtej strony pospiesza jeszcze jeden oddział rosyjski, aby nie dopuścić go do lasów kazimierzowskich. Ruszył szwadron ku północy, na czas pewien oderwał się od przeciwnika i stanął na krótki odpoczynek nad jeziorem Głodowo. Kiedy jednak Polacy wyjechali z lasu koło Tokarek, na wschód od Nowej Wsi, ujrzeli zajeżdżające im od frontu drogę dwa szwadrony huzarów z Kleczewa i Słupcy oraz piechotę ze Ślesina. Budziszewski dla wyprowadzenia szwadronu z okrążenia z kilkunastoma ochotnikami ruszył do szarży, otworzył drogę swej jeździe na północ, a następnie osłonił od tyłu przed pogonią, prowadzoną na przestrzeni kilkunastu kilometrów. Pod Tokarkami stracił 10 rannych i zabitych. Dla wypoczynku po stukilometrowym rajdzie szwadron Budziszewskiego ukrył się między dwoma jeziorami, leżącymi na wschód od wsi Ostrowite, licząc na nadciągniecie sił głównych Raczkowskiego. Tam doszło jednak ponownie do walki z piechotą rosyjską, w której znów stracił do 10 ludzi. Otoczony przez dziewięciokrotnie silniejszego przeciwnika Budziszewski podjął trzykroć rozpaczliwsze szarże na polach miedzy Ostrowitem a wsią Kąpiel, aby nie licząc już chyba na spodziewane inne oddziały powstańcze, przebić się na południe. W tej sytuacji rozdzielił swój szwadron na kilkunastokonne grupy, które przedzierając się w rozbieżnych kierunkach w części szczęśliwie wymknęły się z okrążenia. Sam Budziszewski w 7 szabel krążył jeszcze przez półtorej doby po okolicy. Wyprawa w marcu 1864 r. osamotnionego szwadronu Franciszka Budziszewskiego była ostatnim akordem walk powstańczych, toczonych od lutego 1863 r. na obszarze pomiędzy Wisła, Warta i granica zaboru pruskiego.

(pod przybranym nazwiskiem Praga), inspektor Policyi miasta Suwałk, czynny i niezmordowany w pracy od samego początku zawiązania się organizacyi narodowej. Gdy już powstanie wybuchło, zebrawszy 50 mieszczan z Suwałk, przybył z nimi do formującego się oddziału Wincentego Kamieńskiego, po kilku utarczkach w jakich brał udział, przeszedł pod dowództwo , po bitwie pod Stawiszkami, w której ten dowódzca zginął, przyłączył się do oddz. Brandta. W potyczce pod Wizną ranny, po wyleczeniu się wrócił do oddziału, w szturmie na komorę Wincenta 19 września z nieustraszoną odwagą i męztwem dowodził kompanią kosynierów pod głównym kierunkiem Wolskiego (Miecza). W listopadzie zmuszony był schronić się do Prus Wschodnich wraz z 3 wiernemi swemi byłemi policyantami. Po paru miesiącach gdy już powstanie upadało, wchodzi do Królestwa w kwietniu 1864 r. na czele 40 dobrze uzbrojonych strzelców pieszych, po potyczce pod Gontarzami i Kuziami w Augustowskim, w których doznał silnej porażki, i oddziałek jego zmniejszył się do kilkunastu tylko ludzi, z którymi wchodzi w okręg Biebrzański i pod wsią Grabowo otoczony przeważnemi siłami, po upartym oporze powtórnie ranny wzięty w niewolę i rozstrzelany dnia 14 maja 1864 r. w Sczuczynie, miał lat 34-38, zostawił dwie siostry. Oprócz powyżej przytoczonych potyczek brał także udział pod Balinką, Kadyszem, Gruszkami, Kozim-rynkiem, Burzynem, Radziłowem. Korespondent z Augustowskiego z dnia 31 maja 1864 r. do Dzien. Poznań. Nr 128 podaje do wiadomości, że śp. Polikarp miał publicznie złożyć winę na właściciela wsi Grabowo, iż ten zamiast w dwie godziny zawiadomić władze rosyjskie po oddaleniu się Bugielskiego jak tenże zalecił, dał znać natychmiast dowódzcy moskiewskiemu o pojawieniu się powstańców, i tenże bezzwłocznie wysłał oddział kawaleryi, która napadła zabierając w niewolę Bugielskiego, po bliższe szczegóły odsyłamy czytelnika do wyżej wzmiankowego numeru dziennika.

16.4.1888 zmarł w Paryżu mając lat 44. syn właściciela dóbr Kaukli na Żmudzi. Z ławki uniwersytetu w Moskwie , mając lat 18, pospieszył do powstania w r.1863 , gdzie się odznaczył odwagą i męstwem. Po upadku powstania wyjechał za granicę. W Paryżu założył fabrykę kwiatów . Nabył willę Maurecourt i tu zmarł po długich cierpieniach. Ceniono go z powodu szlachetnych uczuć i dobroci serca. Miał kilku braci, z których każdy spłacił dług Ojczyźnie. Dwóch skończyło żywot na Syberii.

16.4.1888 zmarł w Paryżu mając lat 44. syn Adama właściciela dóbr Kaukli na Żmudzi i Izabeli Bortkiewicz .Z ławki uniwersytetu w Moskwie , mając lat 18, pospieszył do powstania w r.1863 , gdzie się odznaczył odwagą i męstwem. Po upadku powstania wyjechał za granicę. W Paryżu założył fabrykę kwiatów . Nabył willę Maurecourt i tu zmarł po długich cierpieniach. Ceniono go a powodu szlachetnych uczuć i dobroci serca. Maił kilku braci, z których każdy spłacił dług Ojczyźnie. Dwóch skończyło żywot na Syberii.

(ok. 1837 - ok. 1902) - ksiądz, ur. w Jabłonicy koło Jasła, od 1857 w zakonie 00. bernardynów, wyświęcony w 1860. Działacz patriotyczny i kaznodzieja we Lwowie przed powstaniem. Od lutego 1863 w partii Dionizego Czachowskiego. Po bitwie pod Krzeszowem (21 III) rozeszła się wieść o jego śmierci. Tymczasem wziął on jeszcze udział w wyprawie majowej Antoniego Jeziorańskiego. Po powstaniu, po dłuższych perypetiach z władzami kościelnymi w Galicji, uzyskał w 1889 przydział do klasztoru w Leżajsku. W 1892 sekularyzował się i wkrótce wyjechał do Stanów Zjednoczonych, gdzie zginął tragicznie

Śp. Stanisław Bursa. W Kosowie zmarł nie ­dawno aptekarz miejscowy, Stanisław Bursa. Zmarły był jedną z tych rzadkich już dziś postaci, które typem swym i strojeni narodowym utrzymują tradycję dawno minionej przeszłości. W roku 1863 pospieszył w szeregi powstańcze i Walczył pod dowództwem Czachowskiego. Potem osiadł w Kosowie, gdzie przez pół wieku oddawał się najgorliwiej pracy obywatelskiej. Nie brakło go na żadnej placówce narodowej i społecznej — był jednym z założycieli Towarzystwa tkackiego, Sokoła, miejscowej kasy pożyczkowej i innych instytucji. W r. 1899 mianowany zastępcy marszałka powiatu, położył niemałe zasługi około budowy krajowego gościńca z Kosowa do Żabiego, za co odznaczony został złotym krzyżem zasługi. Człowiek najszlachetniejszych uczuć i najlepszego serca, nikogo z potrzebujących pomocy nie oddalił bez wsparcia, to też zgon jego obudził żal powszechny pośród tych, co go znali i cenili. Wypadki wojenne, dwie inwazje, które przetrwa? na miejscu, podkopały sędziwym wiekiem nadwątlone siły, a gdy przy odwrocie Moskali warsztat jego półwiekowej pracy padł ofiarą rabunku, nie mógł przeżyć tego ciosu i zmarł w dniu 28. września w 79 roku życia. Cześć Jego pamięci!

przeniesiony z Syberii, w Jadryniu od 14 lipca I867. Nie wiemy, o którego z dwóch Edwardów Butkiewiczów, szlachciców z Kowieńszczyzny, chodzi: syna Antoniego, ur. ok. 18 39, zesłanego w 1863 lub 1864 do gub. tomskiej na zamieszkanie, z pozbawieniem praw, za pomoc w ucieczce, czy zesłanego w kwietniu I 8 64 do gub. tobolskiej na osadzenie za ukrywanie powstańców, aresztowanego w sierpniu 1863 (niewykluczone tez, że chodzi o tę samą osobę).

dr medycyny, prymariusz przy głównym szpitalu, zamieszkały we Lwowie przy ul. Kopernika 4, urodzony 11 lipca 1824 r., wyznania rzymskokatolickiego, ojciec 7-ga dzieci. Przed powstaniem pracował jako doktor medycyny jako prymariusz przy głównym szpitalu. W powstaniu pracował w szpitalach powstańczych w Cieszanowie i Brodach jako lekarz operator. Nie brał udziału w żadnych bitwach. Zobowiązał się wpłacenia wpisowego w wysokości 1 guldena i składki rocznej w wysokości 3 guldenów. Oświadczenie podpisał 13 czerwca 1888 r. Przyjęty na członka czynnego 19 czerwca 1888r.

(11.08.1824 Warszawa - 30.04.1904 Lwów) - Powstaniec Styczniowy [1] "Dr, emerytowany prymarjusz szpitala powszechnego, uczestnik powstania z r. 1863 zmarł w 1904 r we Lwowie w wieku 80 lat". [1] Urodził się 11.08.1824 [3] 11.07.1824 w Warszawie [12] Rodzice: Antoni Chądzyński [5], [12], wielmożny lat 31 [12] inżynier dróg i mostów (?) [12] i Józefa Weigner [5], [12] lat 20. [12] Ślub - żona Karolina [4], [13] Barbara [13] Raczyńska [4], ur 1838 Uście Zielone [obecnie na Ukrainie] [13] rodzice: Stefan Raczyński [5] [13] i Łucja[5], [13] Hasso Agospowicz [5] Agaspowicz [13] Zmarł 30.04.1904 [3] [4] we Lwowie [4] wdowiec po Karolinie Raczyńskiej [4] Pochowany na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie [2] w grobowcu Chądzyńskich Świtalskich [3] Pochowany w jednym grobie razem z: - Wanda z Raczyńskich Chądzyńska ur 30.03.1830 zm. 22.08.1863 [3] - Karolina z Raczyńskich Chądzyńska ur 03.03.1838 zm. 24.03.1888 [3] - żona Jana Chądzyńskiego [4] - Helena z Chądzyńskich Świtalska 1863 - 1937 "dała ojczyźnie sześciu obrońców" [3] - Zofia z Chrzanowskich Świtalska 31.03.1901 - 28.05.1955 [3] Inskrypcja na grobie: "Z żalem boj toczyć Po cierpieniach kroczyć Stąpać i upadać, Szukać i badać Śmierci nie wyrwać Siebie .... Umierać To jest nędzarza Życie lekarza" [2] Dzieci: 1___Bogumiła Marcelina Chądzyńska - ur 1880 Lwów [5] 2___Jadwiga Rozalia Chądzyńska 1-vo Rettinger - ur 1868 [6] - ślub 1889 Lwów [6] mąż Karol Rettinger [6] rodzice Ferdynand Rettinger [6] Klementyna Frank [6] 3___Karolina Stefania Chądzyńska 1-vo Chaberska - ślub Zawałów 1893 [7] - ślub Kazimierz Marian Chaberski [7] rodzice: Włodzimierz Chaberski [7] i Olga Jaworska [7] 4___Bronisława Chądzyńska - ur ok. 1868 - zm. 1882 Lwów, lat 14 [8] Rodzeństwo: 1____ Antoni Szczepan Ignacy Chądzyński - ur 1822 Chotomów [woj. mazowieckie w 2024 r], szlachcic, syn Antoniego i Józefy Wagner vel Waygner [10] 2____Wanda Chądzyńska - ur ok. 1833 - zm. 05.10.1880 Lwów , lat 47 [9] Rodzice 1____Antoni Chądzyński [11] - ur ok. 1793 [12] 2____Joanna Józefa Waygner [11] - ur. ok. 1804 [12] - ślub 19.03.1822 Warszawa [11] Dziadkowie: 1.1___Ignacy Chądzyński [11] 1.2___Tekla Żorakowska [11] 2.1___Franciszek Waygner [11] 2.2___Katarzyna Łada [11]

"Lubiłem słuchać (dopisek: Stanisław Chatkowski) opowiadań tych wspaniale opowiadanych przez Dziadka. Jego przeżycia sięgające jeszcze czasów Powstania Styczniowego z 1863 roku bawiły mnie ogromnie. Pamiętam, gdy opowiadał, że miał już 12 rok życia, gdy musiał ciężko pracować u tzw. "zaciągu", u bogatego ziemianina, a właśnie wtedy powstańcy uzbrojeni w kosy ciągnęli do walki z carskim oprawcą i z rodzimym feudalizmem. To właśnie dziadka ojciec-Marcin, bo tak było imię mojemu Pradziadkowi, brał udział owym powstaniu. Mieszkali wówczas w Michałowie koło Młodojewa. Gdy iść trzeba było razem z powstańcami, to również i Pradziad poszedł, by walczyć o jakąś sprawiedliwość, o jakąś równość, czy wolność narodową. Dowiedziałem się z opowiadań, że to właśnie ów Pradziad Marcin, walczył wspólnie z powstańcami przeciwko wspólnemu wrogowi pod Mieczownicą, a przecież tyle słyszałem o tej Mieczownicy, gdzie toczyła się kiedyś (1863 roku) walka powstańcza. Słyszałem to z historii Marii Konopnickiej, która wspomina o Mieczownicy i Izbicy. To były symbole walk powstańczych ludu Wielkopolski. W ten sposób mogłem odtworzyć sobie historyczne daty i powiązać je sobie z moimi przodkami, którzy wiernie bronili Ojczyzny i walczyli o jej wolność. W ten sposób mogłem sobie śmiało wyrabiać swój stosunek do Ojczyzny jako jeszcze jedenastoletni chłopak..."

Więzień cytadeli warszawskiej. szlachcic z Międzyrzeca, pow. radzyński 1. 50. Katolik, żonaty, ojciec trojga dzieci. Posiada dom i ziemię. Aresztowany 21 marca 1864 r. wespół z żoną Konstancją (lat 48, zwolniona). Podczas rewizji znaleziono u niego w domu rewolucyjne bibuły, 15 odezw do ziemian, instrukcje na nazwisko Chełmińskiej, dwa blankiety z pieczęciami, spisy przedmiotów dostarczonych partiom buntowników. 13 października skazany na osiedlenie na Syberii, 26 października odesłany do Warszawy. (Ch-7).

wieku lat 38. Szkoły kończył we Lwowie, wypadki w 1848 r., zastały go przygotowanego do przyjęcia czynnego udziału, za co oddany postał do wojska. Gdy nastąpiła rewolucya węgierska w 1849 r. i przeznaczony był bić się przeciw powstańcom węgierskim, udało mu się jak sam mówił dostać się do niewoli, co mu ułatwiło wstąpienie do legionu polskiego. Po upadku powstania, dostał się napowrót władzom austryackira, lecz nie jako dezerter ale jako jeniec węgierski, tym sposobem uniknął niechybnej śmierci, przeznaczony na powrót w szeregi armii austryackiej jako żołnierz, uwolniwszy się po latach służby, pełnił jakiś czas obowiązki prywatnego oficyalisty, a w powstaniu 1863 r. jako żołnierz piechoty pod dowództwem pułkownika Horodyńskiego, zginął w wyprawie na Radziwiłów.

czeladnik cukierniczy z Warszawy, należał do organizacyi Narodowéj, powieszony w Warszawie dnia 11 grudnia 1863 roku, nu placu przed hotelem Europejskim, jako miejscu wykonania wyroku śmierci przez Trybunał rewolucyjny wydany w dniu 5 października 1863 r. na sławnym i niebezpiecznym szpiegu Hernanim. W czem jednakże Chodanowski nie miał podobno żadnego udziału. Opis śledztwa podany w Dz. Warsz. Nr 281 utrzymuje, ze przyznał się do winy, lecz wspólników nie wydał. (Opis śledztwa Dz. Poz. Nr 284, Czas Nr 283 i 284.).

obywatel ziemski, aresztowany i przywieziony do Piotrkowa, będąc badany przez oficera Petrowa, który nie mógł od niego żadnego wydobyć zeznania, ciął go dwa razy tak silnie pałaszem, że tenże na miejscu zabitym został w czerwcu 1863 r. (Czas Nr 148.). Według innych wiadomości, że po kilku miesiącach wyleczony, wieziony na Syberię w drodze zmarł, inne źródła podają, że zmarł w więzieniu.

ur. ok. 18l8, z drobnej szlachty pow. borysowskiego gub. mińskiej, wdowa. Jako „osoba nieprawomyślna pod względem politycznym" („wiedziała o spisku na życie prystawa pow. borysowskiego, Lackiego") została przed 15 kwietnia 1865 skazana przez sąd woj. na zamieszkanie w gub. ołonieckiej pod ścisłym dozorem policji. Według konfirmacji d—cy wojsk wileńskiego okręgu woj. miała być zesłana wraz z synem, Franciszkiem (zob.) Od września I 865 mieszkała w Powieńcu. Otrzymywała skromną zapomogę ze skarbu państwa w wysokości 6 kop. na dzień, która, jak pisze w podaniu do MSW gubernator ołoniecki, „z powodu drozyzny w Powieńcu nie wystarczała nawet na jedzenie, nie mówiąc o mieszkaniu 1 odziezy . MSW odmówiło jednak wydania zasiłku, ponieważ oboje Cholewowie zostali zesłani z wyroku sądu. Po zwolnieniu z zesłania prawdopodobnie wyjechali do Królestwa, do gub. lubelskiej.

h. Białynia, ur. r. 1852 w Stawkach janowskich, uczeń gimn. we Lwowie, brał udział, w odpowiedni wiekowi jego sposób, w pracach organiz. Prace malców polegały na roznoszeniu tajnej korespond. po mieście, przemycaniu jej do więzień, na ochranianiu przebywających w mieście partyzantów przed podejrzeniem policji, na przeszkadzaniu strażom policyj. w ich czynnościach, na śpiewaniu patryotycznych pieśni, na przygotowywaniu szarpii, nabojów itp. Ukończywszy później wydział prawniczy i odbywszy służbę wojskową w randze nadporucznika, poświęcił się Chołodecki służbie pocztowej i zajął" z czasem stanowisko naczelnego dyrektora Izby obrachunkowej pocztowej we Lwowie. Ponadto członek licznych towarzystw społecznych., naukowych i humanitarnych, radny miejski, literat i publicysta.

syn Piotra, urodził się w Czortkowskim powiecie 1825 r. w majątku ojca. W 1850 r. osiadł w Droganówce koło Kamieńca Podolskiego, czynny w organizacyi Narodowej, został schwytany w połowie 1863 r. i osadzony w cytadeli Kijowskiej, gdzie nie dopuszczano nikogo, w skutek czego rozniosła się wieść, że w cytadeli zamordowany został dopiero Gazeta Nąrodowa w Nr. 23 z r. 1867 podaje wiadomość że nieszczęśliwego Władysława po dwóch latach męczeństwa zdołam? za staraniem familii wykraść w Lipcu 1866 r. z cytadeli Kamienieckiej i przewieziono go za kordon austryacki, nieszczęśliwa ta ofiara pozbawiona zmysłów w skutek bicia go kijami po głowie i wybicia mu 8 zębów, umieszczoną została w szpitalu obłąkanych we Lwowie, lecz wszelkie usiłowania lekarzy by mu powrócić zdrowie i używanie władz umysłowych, były nadaremne. Prześladowała go ciągle obawa, że chcą go zmusić do zeznań, a jednak pomimo takich tortur i pozbawienia zmysłów nic z niego wydobyć nie zdołano. Zakończył swój żywot męczeński 26 Stycznia 1867 r. i pochowany na cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie.