Zarejestruj się lub Zaloguj się

Portal w rozbudowie, prosimy o wsparcie.

Uratujmy wspólnie polską tożsamość i pamięć o naszych przodkach.

Zbiórka przez Pomagam.pl

Powstanie Styczniowe - uczestnicy

Największa baza Powstańców Styczniowych.
Leksykon i katalog informacji źródłowej o osobach związanych z ruchem niepodległościowym w latach (1861) 1863-1865 (1866)

UWAGA
* Jedna osoba może mieć wiele podobnych rekordów (to są wypisy źródłowe)
* Rekordy mogą mieć błędy (źródłowe), ale literówki, lub błędy OCR należy zgłaszać do poprawy.
* Biogramy opracowane i zweryfikowane mają zielony znaczek GP

=> Powstanie 1863 - strona główna
=> Szlak 1863 - mapa mogił i miejsc
=> Bitwy Powstania Styczniowego
=> Pomoc - jak zredagować nowy wpis
=> Prosimy - przekaż wsparcie. Dziękujemy

Szukanie zaawansowane

Imię

Nazwisko

Opis

Źródło

Nadawca

Uwagi

Ze zdjęciem

Tryb wyszukiwania

Wyniki wyszukiwania. Ilość: 974

Strona z 25 < Poprzednia Następna >

Urodził się w 1845 roku w Myślenicach. Kiedy w 1863 roku wybuchło powstanie styczniowe studiował na Uniwersytecie Jagiellońskim. Mając zaledwie 18 lat przyłączył się do insurekcji. Wraz z wieloma ochotnikami z Galicji wstąpił do formującego się w Krakowie oddziału nad którym dowództwo objął kapitan Władysław Anastazy Mossakowski. 13 kwietnia 1863 roku jego oddział opuścił Kraków i 20 kwietnia wkroczył do Kongresówki. Klebert jako kosynier walczył w bitwie pod Golczewicami i pod Jaworznikiem koło Myszkowa. Po klęsce pod Jaworznikiem oddział Mossakowskiego poszedł w rozsypkę. Sam Klebert wraz z 3 towarzyszami poszli w kierunku Szczekocin. Wkrótce zostali pojmani przez Rosjan. Popędzono ich na Olkusz przez Pieskową Skałę do Michałowic. Po drodze dołączano następnych ujętych powstańców. Na trzy tygodnie osadzono ich w więzieniu w Miechowie, by przesłać później do Kielc. W więzieniu kieleckim Klebert przebywał od 23 maja do 19 czerwca 1863 r. Stąd wraz z 200 innymi więźniami odesłano go do Radomia, a następnie do Warszawy. Dwa tygodnie spędził w cytadeli, a następnie wraz z innymi powstańcami z Galicji przeniesiono go do ratusza. Po tygodniowym areszcie w ratuszu jako obywatel austriacki został odstawiony do granicy i oddany pod opiekę żandarmerii. Austriacy odtransportowali go do Krakowa. Po powstaniu powrócił do Myślenic. W rodzinnym mieście pracował jako urzędnik w administracji powiatowej. Następnie został sekretarzem rady powiatu. Stanowisko to piastował do 1911 roku. W latach 1912-1914 sprawował funkcję burmistrza Myślenic. Należał do szanowanych społeczników. Był współzałożycielem i prezesem Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”. Oprócz pracy w administracji prowadził także skuteczną działalność gospodarczą. Z jego inicjatywy na początku XX wieku w Myślenicach otwarto pierwszą cegielnię i wytwórnię dachówek. Zmarł 17 kwietnia 1923 roku i został pochowany na cmentarzu w Myślenicach na Stradomiu.

Adolf Klesiewicz

Wspomnienie pośmiertne. W dniu 24. bm., pochowany został na Łyczakowskim cmentarzyku powstańców 1863-4 r„ jeden z tych, co to: "Powstali, bo rozpacz kazała. Bo nadto znęcały się katy, Bo wszelka się miara przebrała, Z kijami szli na armaty. Bez butów brodzili po śniegach. Bez dostatniego odzienia. Nieletnie chłopaki w szeregach. Walczyli jak lwy — bez wytchnienia." Ostatnie wiersze' szczególniej stosują się do śp. zmarłego Adolfa Klesiewicza, urodź, w Bursztynie w r. 1843. Rozpoczął karierę powstańczą jako szeregowiec, dosłużył się rangi oficerskiej iwalcząc w oddziałach Piaseckiego, Jeziorańskiego. Wysockiego, Wiśniewskiego, Alladara i Różyckiego, oraz pracując w 1864 r. w organizacji. Był w. bitwach pod Tomaszowem, Kobylanką, Hutą Krzeszowską, Radziwiłłowem, Korytnicą i pod Baraniemi Poretokami, pod któremi ranny kulą . w piersi, cięty kilkanaście razy szablami, dobijany kolbami, pozostawiony na placu boju jako nieżywy, znaleziony przez leśniczego miejscowego, i jego staraniami przywrócony do życia — po wyzdrowieniu oddany pod sąd, ułaskawiony na mocy amnestii. Po powstaniu -otrzymał, posadę poczt mistrza w Brzeżanach, na bardzo -skromnej emeryturze dożywał swych dni we Lwowie, dotknięty nieuleczalną chorobą utraty wzroku, mimo to, oddawał się pracom 'literackim, pisując do niektórych dzienników. Ostatnich lat trzy nie opuszczał łóżka, a mimo to pomagał sobie do utrzymania, wyrabiając tekturowe zabawki bardzo udatne dla dzieci.... Zasłużony pracownik na niwie Ojczyzny, nie sprzeniewierzył się swym ideałom młodości i nie raz w ciężkiej niedoli wytrwał do końca żywota, jak prawy, gorący patriota, w nadziei, że doczeka się lepszej przyszłości ukochanej ojczyzny. Inaczej mu było sądzone! T Skromny orszak pogrzebowy odprowadzi zwłoki na wieczny spoczynek, spoczął obok zasłużonego ostatniego przedstawiciela powstania 1831 r. ś. p. księdza Iwanickiego i u- stóp pomnika dla uczczenia pamięci, straconych, i poległych' w r. 1863/4, pod którym znajdują się zwłoki legendowego powstańca, a chorążego Tow. wz. ponr. ucz. pow. połsk. 1863/4, znanego pod nazwą Szymona Wizunasa, na wszystkich uroczystościach patryotycznych godnie noszącego sztandar z godłem orła, pogoni i archanioła. Ś. p. Adolf i Szymon wzajemnie kochali się i czcili, — przynajmniej jednaki, śnieżnej białości piasek, przyjął gościnnie te czyste dusze! Cześć ich pamięci! Kolega powstaniec.

(psendonym), otrzymawszy w r. 1863 pewną kwotę w rublach rosyjskich na zakupno koni dla oddziałów powstańczych, znikł bez wieści, co dało powód do pogłoski, jakoby przywłaszczywszy sobie powierzoną kwotę, zbiegł za granicę. W dwa lata później w borach Łopatyńskich włościanie wyrębując drzewo, zobaczyli wypadkiem wystającą z dziury dębu rogatywkę, a chcąc takową dostać, namacali głowę ludzką, ścięli natychmiast dąb i wydobyli z dziury wypróchniałej zepsute ciało mężczyzny, przy którym znaleźli tęż samą kwotę papierów rossyjskich, jaka śp. Klinowi na zakupno koni powierzoną była. Zdarzenie to każe przypuszczać, że znalezione zwłoki były rzeczywiście śp. T. Klina. Gazety donosząc w swoim czasie o znalezieniu tych zwłok, twierdzą, że to być musiał powstaniec, który zdążał do obozu Wysockiego formującego się w tych lasach, a zaskoczony przez patrol austryacką, schronił się do wypróchniałego dębu, zkąd nie mogąc się już wydobyć, umarł z głodu.

Franciszek Kłoss

Uczeń drukarski Franciszek Kłoss, lat 21 liczący i woźny trybunału cywilnego 32-letni Albin Wider wskazani zostali przez Niecuńskiego, jako uczestnicy oddziału zbrojnego powstańców, rozbitego po bitwie pod Budami Zaborowskiemi. Nie przyznali się oni do tego i niema dowodów winę ich w tym kierunku stwierdzających. Natomiast Wider podczas badania przyznał, że latem 1863 r. z namowy zecera Antoniego Zalewskiego, pracującego w drukarni „Gazety Warszawskiej", zgodził się na złożenie przysięgi, iż każdej chwili gotów będzie przystąpić do ruchu, gdy pomoc jego okaże się potrzebną. Zalewski zapoznał go z Józefem Gillerem, który zaprowadził go do mieszkania Władysława Mieszkowskiego. Tam było już zgromadzonych około 60 ludzi, od których ksiądz odbierał przysięgę na wierność Rządowi Narodowemu.. Przysięgę tę i on, Wider, złożył, ale na tem ograniczyła się jego działalność, gdyż żadnych poruczeń nie otrzymał i udziału w niczem nie brał. Józef Giller i Władysław Mieszkowski na konfrontacji stwierdzili, że i Kłoss przysięgę rewolucyjną złożył.

Karol Kobrzyński

Ś.P. Ks. Szymon Kobrzyński, urodził się w roku 1835 w Lubelskiem. Po ukończeniu szkoły miejscowej, wstąpił do seminaryum duchownego w Lublinie, gdzie odebrał święcenia kapłańskie z rąk biskupa Pinkowskiego. Pierwszą Mszę św. odprawił w Częstochowie, dokąd towarzyszył mu ukochany brat jego Walenty, mieszkający obecnie w Chicago, w parafii św. Jadwigi. Ks. Szymon Kobrzyński przechodził także smutne chwile ostatniego powstania, w którem również wystawiony był na wiele niebezpieczeństw, chcąc dopomagać uciśnionej Ojczyźnie, o ile mógł. Rząd narodowy ówczesny polecił mu także, jak wielu innym, dostarczania broni. W tym też celu wyjechał ks. Szymon z innym towarzyszem do Galicyi, mając przy sobie 40 tysięcy rubli. W drodze jednak napadli ich kozacy. W ucieczce szukali ratunku, ale napróżno. Towarzysz jego zdołał ujść, ks. Szymon zaś dostał się w ręce kozaków. Zawiadomiony o tem oddział powstańców, podążył na pomoc i zdołał uwolnić ks. Szymona, i odstawił go do Ulanowa. Moskale dopominali się stanowczo o wydanie go, ale lud zebrany wymógł tyle na naczelniku miasta, że ten pozwolił mu ujść za granicę. Dokumenta jakie miał przy sobie od Rządu narodowego, upoważniające go do zbierania broni, zniszczył, i tym sposobem uratował pieniądze, jakie miał przy sobie. Jak wielu innych, tak i ks. Szymon Kobrzyński, opuścił więc granice kraju rodzinnego po nieszczęśliwem ostatniem powstaniu i podążył do Paryża. Tam zapoznał się z ks. Aleksandrem Jełowickim, Zmartwychwstańcem, przełożonym misyi polskiej, i który te słowa zanotował o ś. p. ks. Szymonie: “Pierwszym z tych kapłanów, po nieszczęśliwych wypadkach w naszej Ojczyźnie, był ks. K. Szymon Kobrzyński, który stanął przedemną zbroczony krwią swoją od cięcia w głowę przez Moskali. Postać jego łagodna i pobożna, zaniewoliła ku niemu serce moje i był mi zaraz miłym gościem, następnie współpracownikiem a w końcu bratem w Zgromadzeniu naszem. … “ Z Paryża udał się do Rzymu, gdzie odbywszy nowicyat, przeznaczony został na misyonarza do Bułgaryi. Wybierając się na Wschód, przyjął także obrządek wschodni, ażeby z większym pożytkiem pracować. Obrządek ten zachował przez cały czas swego pobytu w Bułgaryi, gdzie pracował około 20 lat. Następnie powołany został na przełożonego misyi Chicagoskiej, gdzie pracował gorliwie i z wielkim pożytkiem, o czem wszystkim wiadomo. Z misyi chicagoskiej powołany został znów do Rzymu, skąd powtórnie pojechał do Bułgaryi i tam w Starej Zagorze pełnił obowiązki misyonarza. Wreszcie powołany został do Rzymu, gdzie należał do rady generalnej w domu rzymskim. Tam też dokonał swego bogobojnego żywota, pełnego trudów i cierpień, jako wiemy żołnierz Chrystusowy. Był to pobożny i wzorowy kapłan, gorliwy i niestrudzony w pracy około dusz, powierzonych jego pieczy. Umarł dnia 5 stycznia 1905 roku. R. i. p. Nabożeństwo żałobne za duszę ś. p. Ojca Szymona odbędzie się w przyszłą sobotę, o godzinie 9 z rana, w kościele św. Stanisława Kostki.

Kazimierz Kobyliński

ok. 1817-1863, pochodził z Zalesian k. Białegostoku. Początkowo był oficerem armii carskiej, a w kwietniu 1863r. wstąpił wraz z dwoma synami: Adolfem i Konstantym, zięciem Koryckim i bratankiem Adolfem do oddziału powstańczego formującego się pod Sokołdą. W potyczce pod Waliłami (29.04.1863r.) dowodził kosynierami tworzącymi rezerwę oddziału płk. O. Duchińskiego. Na czele jazdy powstańczej odczytywał manifest, karał szpiegów, napadał na urzędy i komendy wojskowe. W lipcu przeszedł w Augustowskie, gdzie połączył się z oddziałami Michała Kwapiszewskiego i Feliksa Górskiego. W końcu lipca oddziały te przeszły na Grodzieńszczyznę, a po kilku potyczkach w sierpniu do powiatu łomżyńskiego. Tutaj Kobyliński został adiutantem , a we wrześniu sam objął dowództwo i udał się z oddziałem w Płockie, a później na Podlasie. W bitwie pod Mienią (4.11.1863r.) spadł z konia i nie chcąc przyjąć pomocy syna został otoczony przez 50 kozaków i zarąbany.

Leon Kobyliński

Więzień cytadeli warszawskiej. chłop nie posiadający majątku ze wsi Mrozy, w pow. stanisławowskim, lat 40. Katolik, żonaty. Aresztowany w Mrozach 19 lutego 1864 r. "nie wie za co". 14 marca 1864 r. skazany na aresztanckie roty. 4 września 1864 r. odesłany do Warszawy. (K-166).

Franciszek Ksawery Kolbuszowski

Wykonanie planu wojennego powstania w r. 1863, wymagało równoczesnego rozbrojenia załóg moskiewskich w miasteczkach powiatowych, aby potem połączonemi siłami uderzyć na miasta gubernialne i za jednym zamachem zgnieść całą siłę nieprzyjacielską załogującą na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej • polskiej. Plan ten zanadto skombinowany, oparty na niepewnych ilościach zebrać się mających sił zbrojnych, wymagał nadto w wykonaniu ludzi nadzwyczajnej energii i odwagi. Jednym z takich, zdolnych do najwyższego poświęcenia się, nadzwyczajnej odwagi i energii był Ksawery Kolbuszowski, zmarły przed kilku dniami w Zaborzu pod Rawą ruską. W pierwszych dniach powstania, wysłany z obozu z kilkoma towarzyszami na rekonesans, dotarł do Lubaru, gdzie dowiedział się, że magazyny i składy wojskowe otoczone murem, zajęła rota piechoty moskiewskiej i je fortyfikuje. Nie tracąc chwili czasu, ustawił swych podkomendnych w taki sposób, aby przez Moskali z daleka byli widziani, a sam, nie dobywając szabli, w obliczu załogi moskiewskiej objechał zabudowa nia i przez nienapravviany wyłom w murze przeszkoczył koniem na podwórzec, gdzie zdziwionym i przestraszonym Moskalom rozkazał złożyć broń w kozły. Nie czekając nawet skutku swego rozkazu oddał najbliższemu sałdatowi konia do potrzymania i w towarzystwie oficerów rosyjskich przejrzał składy, z których broń i amunicyę na zarekwirowanych przez Moskali furmankach odwiózł do obozu. Na trzeci dzień cały oddział pod wodzą Edmunda Różyckiego,, ale świeże siły moskiewskie obsadziły magazyny i składy, które zmieniły się w fortecę najeżoną tysiącem luf karabinowych. Jenerał Różycki, obawiając się znacznej straty w ludziach przy wzięciu szturmem ufortyfikowanej miejscowości, wezwał na ochotnika chętnych do wysadzenia głównej bramy. Z szeregów zaczęli się przed front wysuwać jeźdźcy, ale Ksawery Kolbuszowski powstrzymał wszystkich słowami „Pójdziecie wtenczas, gdy ja tam zostanę". Zsiadł z konia, odpasał szablę i z toporem w ręku prowadząc przed sobą pojmanego Moskala, dotarł pomimo gradu kul do bramy i ją wysadził, przez co umożliwił wejście powstańców i zabranie do niewoli całego batalionu piechoty moskiewskiej. Dwukrotne wzięcie Lubaru rzuciło tak silny postrach na Moskali, że oddział jenerała Różyckiego mógł stać obozem i organizować się przez cały tydzień w Połonnem, skąd wyszedł uzbrojony i umundurowany jako pierwszy pułk jazdy wołyńskiej, który pierwszy chrzest ognia i żelaza odbył pod Laszkami. Jako punkt zborny sił narodowych naznaczony był Miropol, gdzie zejść się miały z jazdą Różyckiego oddziały strzelców i kosynierów. W tym celu pułk Różyckiego forsownemi marszami przybył pod Miropol wieczorem i rozłożył się obozem. Obóz oddalony był od miasta wąską, ale długą na ćwierć mili groblą, wiodącą przez trzęsawiska. O świtaniu rzęsisty ogień rotowy w Miropolu niespodziewanie zapowiedział bitwę, a z pierwszym brzaskiem dnia pagórki po obu stronach grobli najeżyły się lufami strzelców finlandzkich. Jenerał Różycki rozkazał drugiemu szwadronowi z rozwiniętemi sztandarami sforsować przejście przez groblę, wpaść do miasta, dodać pomocy i otuchy walczącym tam powstańcom. Wśród gradu kul karabinowych szwadron, jak wicher, wleciał na groble, a chorąży Ksawery Kolbuszowski z szablą na temblaku, ze sztandarem w ręku, pierwszy wpadł na rynek miropolski, ale z szwadronu pozostał tylko wachmistrz. Na całej długości grobli ślad przejścia naznaczony był rannymi, trupami ludzi i koni. Na rynku miropolskim strzelcy i kosynierzy ginęli pod krzyżowym ogniem Moskali, ukrytych w domach i oszańcowanych na cmentarzu kościelnym. Wśród kurzawy i dymów, świstu kul, jęków rannych i ginących, wykwitł nagle amarantowy sztandar z białym orłem i wskrzesił nadzieję, ożywił ginących. Z okrzykiem „Do góry głowy!", „Formuj się", Ksawery Kolbuszowski po dwakroć tworzył kolumny do szturmu cmentarza, ale za każdym razem wzrastały tylko stosy rannych i trupów, a sztandar kule darły na strzępy. Odwrót przez śmiertelną groblę i ocalenie sztandaru było cudownym wypadkiem i jak wówczas mówiono: „Bóg tak chciał", że z pogromu ocalał znak narodowy i ten, któremu go powierzono. Po krwawej bitwie miropolskiej i rozbiciu oddziałów Cichockiego w lasach zasławskich, wszystkie siły moskiewskie zwróciły się przeciw pułkowi, który ratując się od osaczenia, odbywał ciągłe marsze i kontrmarsze w taki sposób, że po 48 godzin nie zsiadano z koni. Ludzie i konie stali się podobnemi do widm i jak widma przemykały się wśród lotnych kolumn wojsk rosyjskich. Pod Salichą pułk natknął się na znaczne siły moskiewskie i bitwa stała się nieuniknioną. Moskale uformowali trzy czworoboki, ziejące ogniem jak legendowe smoki. Na skrzydłach stanęli dragoni i Kozacy. Pułk w obliczu nieprzyjaciela rozwinął się w linię bojową, a trzy szwadrony otrzymały rozkaz uderzyć na czworoboki, gdy dwa ostatnie trzymały w szachu dragonów i Kozaków. Wśród piekielnego grzmotu ognia rotowego, z lancami złożonemi do pół ucha końskiego, runęły szwadrony na podobieństwo piorunów w kłęby dymów, zasłaniających Moskali, a gdy dymy uniosły się, nie było już groźnych czworoboków, tylko bezładne tłumy uciekających w popłochu Moskali. Był to jeden z najświetniejszych ataków jazdy w r. 1863, a zarazem ostatnia bitwa na ziemiach ruskich. Po tej bitwie dni pułku były już policzone. Dwadzieścia kilka tysięcy Moskali z liczną artyleryą zbliżało się, ścieśniając coraz więcej obwód koła, którego środkiem był pułk Różyckiego. Wobec takiego ogromu sił nieprzyjacielskich, przejście granicy stało się absolutną koniecznością. W Galicyi z jazdy wołyńskiej utworzono kadry dla czterech regularnych pułków ułanów, które rząd narodowy w przewidywaniu interwencyi obcych mocarstw rozkazał uniformować jako straż przednią połączonych armij. Ksawery Kolbuszowski przedzielony został do sztabu drugiego pułku ułanów, w formacyi którego wziął czynny i wybitny udział. Niestety — nadzieje na obcą interwencję spełzły na niczem. Uformowane pułki ;nie weszły na linię bojową. Ksawery Kolbuszowski zwyczajem ojców zamienił szablę na lemiesz, a towarzysze rozprószyli Się po szerokim świecie i wkrótce nikogo z nich między żyjącymi nie będzie.

Walenty Koleczko

weteran 1863r. Uczestniczył w bitwie, pod dowództwem naczelnego wodza Kurowskiego, w mieście Miechowie 17lutego. Następnie pod wodzem Langiewiczem pod Piaskową Skałą, Sosnówką, Chrobrzem i Grochowiskami, gdzie w bitwach tych prawie wszędzie dopomagali żuawi śmierci, pod dowództwem Rochebruna Walczył następnie pod dowództwem Czachowskiego, pod Rybnicą i Jurkowicami.. Bitwa pod Stefanowem 20kwietnia ze znacznym sukcesem. Zabitych zostało moskali kilkudziesięciu - do niewoli wzięto12-tu, wraz z kapitanem Nikiforowem, który przez sąd wojenny, za rozboje, niewinne mordy i palenie miast, skazany został na powieszenie. Z powodu zwycięstwa tego, i powieszenia Nikiforowa moskale zorganizowali wspólną zaciętą akcję bojową przeciw Czachowskiemu, wysyłając coraz to świeże siły zbrojne, ze strony gen. Uszakowa z Radomia i Czengerego z Kielc, które nie dawały powstańcom możności odpoczynku, a nawet przygotowania strawy, że Czachowski wskutek podeszłego wieku był tak zmęczony i z sił wyczerpany, że zaledwie mógł na nogach stać. Postanowiła wtedy rada wojenna, wysłać Czachowskiego za granicę dla poratowania zdrowia, co niebawem się stało. Po nim objął komendę szef sztabu Eminowicz. Po wyjeździe Czachowskiego, co miało miejsce w ostatnich dniach czerwca, aby wyjść z tego gorącego piekła, Eminowicz postanowił ujść w strony Lubelskie, rozpuściwszy poprzednio znaczną część po tutejszych bojach, pozostałych sił zbrojnych i pozostawiwszy przy boku swoim tylko niektórych, w bojach więcej zaprawionych. Przeszli Wisłę, w Puławach i połączyli się z oddziałem Cwieka, pod Wąwolnicą, co pozwoliło pod Depułtyczami, koło Chełma, z moskalami stoczyć zwycięską bitwę. Po bitwie powracają w strony Sandomierskie. Utarczka pod lIżą, wsią Kowale, pod wsią Wirem. Koleczko zistał ciężko ranny koło Zabrodzia, pod Wolbromiem. Po wyzdrowieniu, koło Niegardowa, wysłany na wywiady, przez kozaków ujęty i zbity, a gdyby nie natychmiastowa pomoc ze strony oddziału Chmieleńskiego zostałby powieszony. Dnia 15 grudnia jako chory, wszelkich już sił pozbawiony, prosił pod Bodzichowem, wodza Chmieleńskiego o zwolnienie, co ten ze łzami w oczach, dając mu srebrny medalik na pamiątkę, uczynił.

Józef Koleński

( - ) - weteran Powstania Styczniowego, uciekinier z Syberii [2] [3] [4] skazany w Wiedniu na miesiąc więzienia [3] / aresztu [2], za "samowolne przebywanie w Austrji, z której dawniej był wydalony, jako nieposiadający środków do życia" [2] "Sedziwy wiekiem tułacz, jak już sprawdzono, za udział w Powstaniu przebywał na Syberii, skąd zdołał umknąć". [2]. "Donosiliśmy onego czasu o zasądzeniu Koleńskiego Józefa za niedozwolony powrót do Austrji. Losami biedaka zajęło się też lwowskie Towarzystwo uczestników powstania z r. 1863, które udało się także w jego sprawie do kilku posłów w Wiedniu. Ci jednak nie pospieszyli się bardzo z wyszukaniem biedaka, gdyż wczoraj dopiero nadeszła od jednego z posłów wiadomość, iż Koleński, wydalony ponownie, odjechał 18 bm do Monachjum. Ajenci policyjni opuścili do na granicy w Simbach. Oświadczył on, że zamierza udać się do Francji. Gdyby któryś z rodaków dowiedział się, gdzie staruszek obecnie przebywa, raczy zawiadomić o tem nas albo też Towarzystwo uczestników powstania z r, 1863 we Lwowie, do którego odesłamy zabrane dla tego biedaka fundusze. Oprócz tego uchwaliło też towarzystwo wyasygnować na ten cel 15 zł. [1]

Bolesław Koller

Urodzony w Cieszkowicach pow. Grybów 21/XI 1844 r. Jako uczeń 7 kl. gimnazjum w Tarnowie wstąpił do powstania. Brał udział w bitwie pod Miechowem, gdzie został ranny w głowę. Po wyleczeniu się brał udział dalej w akcji powstańczej, pełniąc funkcję w organizacji przy dostarczaniu amunicji z Galicji do Kongresówki w okolicach Szczucina i Mędrzechowa. Przy jednej z takich przepraw, pod kulami moskiewskiemi przepłynął wpław Wisłę pod Szczucinem. Z upadkiem powstania wyemigrował na Węgry, skończył tam gimnazjum, a nie mając środków do życia, wystarał się o przyjęcie do Wiedeńskiej Akademji dla lekarzy wojskowych „Josephinum", gdzie studjował na koszt rządu austrjackiego, wskutek czego musiał odsłużyć przepisany okres czasu w wojsku austrjackiem. Po tym okresie wystąpił z wojska i zajmował się praktyką lekarską w Mikulińcach. Zmarł w Tarnopolu w 1907 r.

Bolesław Kołyszko

Żył zaledwo lat 25; charakter miał gwałtowny, umysł bystry, przekonania chętnie ulegały wpływom doświadczeńszych. Był uczniem moskiewskiego uniwersytetu, gdzie słuchał prawa, a odznaczył się w czasie ruchów w r. 1862. Dał się wówczas poznać młodzieży z go rących mów do studentów Moskali w kwestji wspólnego działania i ze znakomitej ucieczki z więzienia policji, z twerskiego kwartału. Wkrótce po moskiewskich wypadkach opuścił uniwersytet i udał się za granicę, gdzie wstąpił do szkoły genueńskiej, opuścił zaś ją jeszcze przed jej rozwiązaniem. Szkoła ta jak kolwiek zaznajomiła go z wojskowością, nie mogła w tak krótkim czasie wykształcić jego talentu wojskowego, ani nawet dać mu kwalifikacji na dowódcę. Śmiały jednak umysł Kołyszki pokonywał trudności, a chwalebna przedsiębiorczość zawiodła go aż nad brzeg Dubisy, gdzie szukał pola do służenia narodowi na czele Zmudzinów. Pod koniec lutego przybył... w celu przyspieszenia wybuchu w tych okolicach. Podczas gdy się zajmował organizacją i zaopatrywał się w rzeczy niezbędne dla powstańców, zawiadomiono go, iż w pobliżu oczekuję nań oddział kowieńskiej młodzieży pod dowództwem Żardskiego (24 osoby). Łącznie Kołyszko miał już 70 osób. Wkrótce rozesłał rozkazy ogłoszenia manifestu 22 stycznia do proboszczów najbliższych parafii. Dopiero po zawiadomieniu ludu o narodowej wojnie, oddział jego zaczął się powiększać. Przybył więc b. kawalerzysta, oficer z wojska moskiewskiego z 60-ciu wieśniakami, którzy byli niemal całkiem bezbronni. Ochotnicy zjawiali się pojedynczo lub małymi oddziałkami, a po przybyciu księdza Antoniego Narwojsza z Poniewieżyka, zaczęli się zgromadzać liczniej bogobojni Żmudzini. Oddział doszedł wkrótce 400 osób, zawierał trzy bataljony pod dowództwem Żardskiego, B. i Rodowicza. (Notujemy, że w tej liczbie zawierała się zaledwo trzecia cześć włościan, reszta zaś, była to młodzież wykształcona, po większej części urzędnicy z biur rządowych i kilkunastu uczniów uniwersytetu, włączając w to masę miejscowej szlacheckiej młodzieży. Podajemy także do wiadomości, iż Kowno nie wysłało wówczas żadnego rzemieślnika, a nawet nikogo z właściwych mieszczan co się tłumaczy owym brakiem ludności miejskiej społecznie dojrzałej na Litwie.). W przeciągu 9-ciu dni organizowano się na jednem stanowisku. W tym czasie oprawiano kosy, a żołnierze uczyli się musztry i odbywali obozowe porządki. Kołyszko był zawiadomiony o bliskości Moskali, lecz nie przypuszczał, żeby nastąpił atak. Na skutek nieostrożności doprowadził do nieszczęśliwej potyczki. Tegoż dnia Kołyszko, wyruszył z pod Wysokiego Dworu ku miejscowości zwanej Łapkalnie. Z Łapkalń udał się pod Leńcze i Oźytany, gdzie zastał zgromadzone oddziały: Kuszłejki, Kilińskiego, Szulca i ks. Mackiewicza (łącznie było ich 1000 osób). Rozgorzała , która została zwycięska dzięki niespodziewanego nadejścia Dłuskiego, który zajął tyły Moskali. Oddział Kołyszki, uciekł w nieładzie, gdy powstańcy ratowali swe życie. Kilku załedwo nieodstępnych towarzyszy zostało przy wodzu, reszta zaś rozstrzelona po puszczy, zaledwo pojedynczo dała się zebrać. Straty powstańców wynosiły 4-ch zabitych, Moskwy padło kilkudziesięciu. Kołyszko w przeciągu nocy zebrał ze 150-ciu swoich i cofnął się z nimi w okolice Czekiszek. Mężny i bystry Kołyszko grzeszył często niepraktycznością. Przybywając w okolice Czekiszek, rozdzielił nieliczny oddział swój na dwie kolumny, z których jedną dowodził Żardski. Zdążali w kierunku wsi Misiuny, mając się połączyć w lasach Kajsarowej (moskiewki) w bagnach Garszpielkie. Zardski forsownym marszem robił krąg i uwodząc Moskwę psuł komunikacje, Kołyszko tymcza sem był już w lasach kajsarowskich, a o jego pobycie denuncjowano Moskwie do Rosień. Chłopi zdradzili Kołyszkę, ścieżynkami i śladem doprowadzili Moskwę do oddziału. Tym razem czaty były czujniejsze. Na strzał alarmowy powstańcy uszykowali się i zajęli pozycję. Kołyszko, mający 70 tylko ludzi nie mógł przyjmować potyczki. Wywołał więc 13 dzielnych i pod dowództwem R. wysłał dla zasłonięcia rejterady. Moskale w liczbie dwóch kompanji uderzyli na ową garstkę. Ochotnicy zasiedli w gęstej kniei, wysłanej odwiecznymi zawałami. Kierunek strzałów zdradził o ilości broniących się. Moskale zaczęli oskrzydlać, powstańcy widząc niebezpieczeństwo cofnęli się w głąb puszczy. Gęste zarosłe i zawały ułatwiły ucieczkę, uniemoźebnniając pogoń. Jeden tylko powstaniec nieszczęśliwemu uległ losowi potykając się o wykrot. Potyczka pod Misiunami miała miejsce 30 marca, w wielką sobotę. Zardski i Kołyszko zeszli się pod wieczór i wyruszyli w kierunku Pogawsencia W tych stronach przebyli święta wielkanocne i bezwątpienia ulegliby trzeciemu spotkaniu z Moskwą, gdyby zręcznym wybiegiem nie zdołali pożegnać ze światem policjanta z miasteczka Wielony. Kołyszko udając się w te strony zapewne miał za miar dążyć pod granicę pruską ku Eriagole. Moskale czatowali nań i nie bezpieczne zastawiali matnie. Kołyszko zręcznie manewrował, tak iż sami Moskale podziwiali jego dowcipy i przypisywali mu znakomity talent wojenny. Jeden z najlepszych jego manewrów miał właśnie miejsce w tym czasie. O wiorst parę od Eiragoły Kołyszko przed nocą został otoczony przez plądrujące kolumny moskiewskie. Niezawodnie nazajutrz powstańcy smutnemu ulegliby losowi. Kołyszko wysyła ośmiu jeźdców dla przedarcia się przez szeregi nieprzyjaciół i zaalarmowania załogi zostawionej w Eiragole. Nie roztropni Moskale na strzał alarmowy opuścili pozycję, zmierzając ku miastu, a Kołyszko szczęśliwie się wycofał. Po północy przeszedł w bród Dubisę i zniknął, zostawując zdziwioną Moskwę na koszu. Kołyszko otrzymał rozkaz stawienia się w okolice Łanczunowa dla widzenia się z Dołęgą. Gnany wciąż przez Moskwę, omija niebezpieczeństwa i staje w naznaczonem miejscu. Wkrótce przybył Dołęga ze sztabem, a za nim posypało się grono doborowej młodzieży. Dołęga przejrzał szeregi Kołyszki i serdeczną miał do nich przemowę. Na pochwalę dowódcy po wiedział: "gdybym was nie miał przed oczami, niewierzyłbym iż żyjecie, bo śród tylu niebezpieczeństw chyba wozem niebieskim przecisnąć się można" - Odtąd Kołyszko wszedł w skład oddziału Dołęgi i miał pod sobą dwa bataliony, zwane kołyszkowskimi. Pod rozkazami więc Dołęgi miał potyczkę pod Rogowem, gdzie stanowił prawe skrzydło, dowodził przytem jedną z kolumn zdążając pod Birze, odbył dwie bitwy birżańskie i na koniec wspólnie z Dołęgą 21-go kwietnia /9 maja pod / został jeńcem moskiewskim, a w połowie maja w Wilnie powieszony. Mężni jego żołnierze, już wypróbowani w po tyczkach, świadkowie tylu klęsk i niedoli, uratowali swą nietykalną chorągiew i pragnęli zachować nazwę swą i samodzielność. Kołyszko niezmiernie był lubiany przez żołnierzy. Z tego więc względu przez czas długi taili jego śmierć w obozie, ciesząc nadzieją rychłego powrotu dowódcy. Resztki pułku zostały przy Laskowskim i stanowiły pierwszy batalion pod dowództwem Rodowicza. Batalion ów z samych kołyszkowskich żołnierzy złożony egzystował do października, nim nadwątlone siły nie zapragnęły spoczynku po trudach.

Bolesław Kołyszko

Jeden z pierwszych dał hasło do powstania na Żmudzi. Powieszony został w Wilnie 9 czerwca 1863 r. Z zimną krwią słuchał odczytywanego mu wyroku i wezwany pod szubienicą do zdjęcia czapki rzekł do otaczających go oficerów rosyjskich oprócz siebie nikogo tu godniejszego nie widzę. Śmierć poniósł mężnie, choć go dwa razy wskutek zerwania się postronka wieszano. Urodził się w 1838 r. w powiecie lidzkim parafii nowodworskiej. Po ukończeniu gimnazjum w Wilnie wszedł do uniwersytetu moskiewskiego na wydział prawa, gdzie go zastały manifestacje w 1861 r. Należąc do manifestacji i sławnej bójki studentów z policją i wojskiem pod domem Isakowa, kuratora okręgu naukowego moskiewskiego, zaledwo uszedłszy z rąk policji, wyjechał do Włoch, gdzie zapisał się do szkoły polskiej w Genui, a następnie w Cuneo. Przybył do Krakowa przed samym wybuchem powstania i tu otrzymał polecenie udania się na Litwę i formowania tam oddziałów zbrojnych. W końcu lutego 1863 r. był już na Żmudzi i zebrał około siebie 400 ludzi, założywszy obóz w lasach około Wysokiego Dworu. 18 marca zaskoczony przez Moskali z trudnością zdołał się wycofać i połączyć z oddziałami Kuszłejki, Kilińskiego, Szuka i ks. Mackiewicza, a siły te wynosiły do 1000 ludzi, prawie zupełnie nie wyćwiczonych, którzy napadnięci przez cztery kompanie piechoty i 2 szwadrony dragonów 1 kwietnia poszedł zupełnie w rozsypkę, pomimo czterech tylko zabitych. Kołyszko zebrawszy swoich 150 odłączył się od reszty oddziałów i zdołał połączyć się z Sierakowskim i dzielił juz jego losy. Walczył pod Rogowem, Birżami i Hudyszkami, dostawszy się do niewoli wraz z Sierakowskim.

Ur. 1836 Suwałki, zm. 1871. Syn Ignacego stanu szlacheckiego i Julii Wolmer (ślub rodziców 1820 Grodno). Miał młodszą siostrę Marię. Po ukończeniu szkół przeniósł się do Kijowa gdzie studiował medycynę i gdzie pisał wiele patriotycznych wierszy szeroko znanych szczególnie młodzieży akademickiej - m.in. "Słowo do sióstr Polek". Jego twórczość ukazywała się pod pseudonimami "Wołyniak" i "Ludomir". Będąc już na piątym kursie medycyny w skutku zajścia studentów z pułkownikiem Brinkenem został uwięziony wraz z wieloma kolegami i wydalony z uniwersytetu bez prawa wstąpienia do jakiegokolwiek zakładu naukowego. Utrzymywał się krótko z lekcji prywatnych dawanych w Warszawie. Walczył jako szeregowiec w Powstaniu, przecz cały jego okres. Więziony w Ołomuńcu. Następnie przebywał jakiś czas na emigracji w Szwajcarii, gdzie w 1865 wyszedł w Bendlikonie zbiorek jego wierszy, aż w końcu osiadł we Lwowie, gdzie imał się słabo płatnych prac poetyckich i literackich. Niedoceniany, żyjąc w nędzy wyruszył w podróż do Turcji, w czasie której zmarł na Bukowinie. W Prasie pojawiały się błędne informacje jakoby zmarł w Szwajcarii.

Antonina Konarzewska

L. 20, panna, córka wójta z gub. płockiej. W oddziałach Wróblewskiego, Sumińskiego, Brzóski. Kurierka ks. Brzóski. (U schyłku powstania ukrywała się w Wodyniach, używając pseudonimów Julia i Józefa.) Jeszcze w styczniu 1865 r. jeździła do Warszawy dwa razy. Zbierała broń i pieniądze. W kwietniu 1865 r. aresztowana u Dejbla, wypierała się wszystkiego i nikogo wydać nie chciała. 17 lutego 1866 r. skazana na śmierć przez powieszenie, 24 lutego 1866 r. Berg zamienił wyrok na osiedlenie na Syberii.

Antonina Konarzewska

Więzień cytadeli warszawskiej. panna, córka wójta z guberni płockiej, lat 20. "W oddzia łach Wróblewskiego, Sumińskiego, Brzóski. Kurierka ks. Brzóski. Jeszcze w styczniu 1865 r. jeździła do Warszawy dwa razy. Zbierała broń i pieniądze. W kwietniu 1865 r. aresztowana u Dejbla, wypierała się wszystkiego i nikogo wydać nie chciała". 17 lutego 1866 r. skazana na śmierć przez powieszenie. 24 lutego Berg zmienił wyrok na osiedlenie na Syberii. (Aud. 348, 148).

Antonina Konarzewska

Córka Antoniego, zarządcy maj. Gójsk. Ostatnia kobieta na polu walki. W oddziale ks. Brzóski. Jej ojciec został przez pomyłkę powieszony przez powstańców za niedostarczenie żywności (właściciel Michał Majewski zwalił winę na zarządcę). Antonina chciał zrehabilitować imię ojca. W oddziale Walerego Wróblewskiego woziła korespondencję. Po klęsce pod Tyśmienicą w oddziale Sulińskiego mieszkając w Podlodowie gdzie był skład amunicji i produkcja odzieży. Przez zimę była łączniczką. W maju władze aresztowały Sulińskiego i Konarzewska błąkała się po wsiach. Wreszcie udało jej się dostać do oddziału ks. Brzóski stacjonującego w lasach Jackich. Trzy miesiące po aresztowaniu Traugutta została wysłana do Warszawy, jednak Rząd nie działał. O rozbiciu oddziału dowiedziała się w drodze powrotnej w Kałuszynie więc spędziła 4 tygodnie w Starym Dworze. Oddział jednak nie został rozbity a wieść głosiła że kurierka uciekła z pieniędzmi. Domyśliła się że to chodzi o nią. więc wróciła i wyjaśniła wszystko. Drugi raz wysłano ją do Warszawy a potem trzeci. Na wiosnę 1865 spotkała brata Franciszka. Wydana w drodze powrotnej przez Skopańskiego na torturach. Aresztowana. Znęcano się nad nią okrutnie. Wskazał miejsce w którym miało już Brzóski nie być. Niestety żandarmi zdołali go pochwycić. Skazana na śmierć. Wyrok został złagodzony na stałe zesłanie na Syberię.

Walenty Konewko

Wspomnienie pośmiertne. Różne pisma tutejsze ogłosiły następujące wspomnienie po i śmiertne ze Syracuse, N. Y.: Ś. p. weteran Walenty Konewko. Dzień dzisiejszy będzie dniem,który pozostawi niezatartą pamięć między okoliczną polonią, po zgonie jednego z najzasłużeńszych weteranów z r. 1863 ś. p. Walentego Konewki. Złożyliśmy dziś bowiem na wieczny spoczynek zwłoki tego bohatera Wolności na polskim cmentarzu w Sugar Notch, Pa. S. p. Walenty Konewko urodził się dnia 14 lutego, 1832 r. w powiecie Sejneńskim gubernii suwalskiej w Królestwie Polskiem. Odziedziczywszy majątek po rodzicach Rutka-Pachucki, tam się ożenił i pracował na roli. Gdy wybuchło powstanie w roku 1863, śp. Walenty pierwszy rzucił się w „odmęt", o wszystkiem zapomniał i całą duszą oddał się sprawie narodowej! Ówczesny „Rząd Narodowy" oceniając jego niepospolitą pracę mianował go „żandarmem" na powiat sejneński. Nie wielu nas pozostało, co pamiętamy dzieje roku 2863go, my tylko wiemy, jaką odpowiedzialność przyjmował na siebie taki żandarm i co mu groziło. —Werbował on ochotników do powstania, wyznaczał miejsca zebrań i odprowadzał do organizujących się obozów. Wynajdywał on, jako najlepiej znający okolicę, najbezpieczniejsze schroniska dla obozów, a jednocześnie mylił drogę ścigającym powstańców Moskalom, jeżeli widział ich przeważającą siłę. Słowem „żandarm" musiał być wszędzie czujny i czynny, nie zważając na śmierć, która mu na każdym kroku grozi ła. Takim był śp. Walenty. Gdy pewnego razu, nieznaczny oddział powstańców ścigany przez dziesięćkroć przeważającą nawałę moskiewską, był w prawdziwie rozpaczliwem położeniu i zdawało się, że nie pozostaje mu nic, jak zginąć bohaterską śmiercią, wówczas jak duch opiekuńczy, zjawia się przed dowódcą ś.p. Walenty 1 woła:Panie Dowódco, proszę za mną, ja wam wskażę takie miejsce, gdzie was nie tylko Moskale, ale i sam dyabeł nie odnajdzie — spieszcie się tylko, bo Moskale tuż, tuż za nami! — Dowódca znając dzielnego ś.p. Walentego, zawrócił oddział i wpół godziny znalazł się w bezpiecznej pozycyi, gdzie jeden przeciwko dziesięcin mógł walczyć. Wówczas nieustraszony ś.p. Walenty, gdy mu dowódca dziękował, odparł spiesznie: Zostańcie z Bogiem! nie mam czasu, muszę jeszcze szukać Moskali i udał się wprost do swojej sadyby, gdzie zastał już całe mrowie Moskali. — Ci rzucili się na niego i powlekli przed oficera. — Gdzie miatieżniki? — krzyknął — wściekły oficer. — Albo ja wiem, odparł spokojnie śp. Walenty. — Ty nie znajesz, powiesit!— zakomederował. W tej chwili czterech sołdatów wprawnych do podobnej operacyi, pochwyciło biednego Walentego, a założywszy mu stryczek na szyję, poczęli go ciągnąć na najbliższej gałęzi do góry. Śp. Walenty ani jęknął, wzniósł oczy ku niebu, jakby wzywając pomsty na swych o prawców. — Apustit! (spuścić) — za brzmiał głos oficera. Gdy śp. Walenty przyszedł do przytomności, oficer grożąc mu pięściami, woła: — Skazy, gdiemiatieżniki! — Nie wiem — odpowiada z rezygnacyą śp. Walenty. — Powiesit! — zakomenderował znowu oficer. I znowu biedaka „hajstują" do góry. — Apustit! Spuszczają już na pół żywego, a ten zbój oficer (niestety Polak, Markiewicz czy Markow ski) woła zapieniony: jeżeli nie powiesz w którą stronę poszli „miatieżniki", to będziesz wisiał — W tamtą stronę poszło jakieś wojsko — rzecze śp. Walenty, wskazując ręką w przeciwną stronę, gdzie przed godziną odprowadzał obóz, — ale nie wiem, czy to byli Moskale czy miatieżniki. — Kogo ty nazywasz moskalami?! — woła oszalały oficer. — A no was, bo inaczej was tu nie nazywają — odparł spokojnie śp. Walenty. — Powiesić! — krzyknął zbójca i znowu oprawcy zabierają się do ostatecznej operacyi. — W tem główny dowódca oddziału, Moskal, przyglądając się z oddali tej barbarzyńskiej scenie, spojrząwszy z pogardą na kata Polaka: — Stój! — krzyknął — pustit jewo swobodno! — Szlachetne serce moskiewskie, lepiej potrafiło odczuć hart duszy śp. Walentego, który wolał ponieść śmierć męczeńską, niż zdradzić świętą sprawę. — Oto jeden z epizodów z życia śp. Walentego Konewki! Śp. Walenty, aż do upadku powstania nie ustawał w pracy, narażając się nieraz na największe niebezpieczeństwa. — Gdy już widział, że wszystko stracone i niema nadziei ratunku, zajął się gorliwie gospodarstwem i wychowaniem dzieci. — Gdy dzieci, a zwłaszcza synowie poczęli dorastać, aby nie zostali moskiewskimi „sołdatami" wysyłał ich do Ameryki; nareszcie i sam (będąc wciąż pod nadzorem policyi, jako „niebłagonadiożny") gdy począł podupadać na zdrowiu, przybył wraz z żoną i czworgiem dzieci do Ameryki w r. 1896. —Po stracie żony, zamieszkał śp. Walenty u najstarszego syna Kazimierza w Ashley, gdzie przez całą familię, aż do śmierci otaczany był najczulszą miłością i opieką. — Od pięciu lat śp. Walenty zupełnie zaniewidział, co pobudziło dzieci do tem czulszej nad nim opieki, od czterech zaś miesięcy nie podnosił się z łoża boleści i dnia 23 czerwca o godzinie 2:45 popołudniu rozstał się z tym światem, opatrzony św. Sakramentami. Zwłoki śp. Walentego odprowadzono z domu żałoby w Ashley o godzinie 10 dniu 27 czerwca do irlandzkiego kościoła w Sugar Notch (kościół polski zgorzał doszczętnie od uderzenia pioruna dnia 21 czerwca rb. o godzinie 3 rano), gdzie czcigodny miejscowy proboszcz ks. Dreier odprawił solenne żałobne nabożeństwo zaspokój duszy zmarłego w asystencvi dwóch innych księży. Następnie po wygłoszeniu dłuższej pożegnalnej mowy, w Której szanowny kapłan odzwierciedlił cały przebieg życia weterana, jego zasługi dla kraju, jego nieskazitelny długoletni żywot i tą bez graniczną miłość Ojczyzny, jaką do ostatniej chwili żywił zmarły, z powodzi wieńców i kwiatów i jarzących świec, nad któremi widniał krzyż, godło zbawienia, wyniesiono zwłoki nieodżałowanej pamięci śp. Walentego i odpro wadzono na wieczny odpoczynek. Zacny nasz ks. Dreier, wraz z asystującymi mu kapłanami aby oddać cześć zasłudze, piechotą, pomimo dokuczliwego gorąca i kurzu, odprowadzili zwłoki, na parę mil odległy cmentarz. Nad grobem wiel. ks. Dreier w krótkich, lecz rozrzewniających słowach, żegnając w imieniu zmarłego pozostałe dzieci, wnuki i prawnuczkę, krewnych i przyjaciół, ze łzami w oczach zakończył: Niech ta obca, choć nierodzima ziemia, którą śp. Walenty nadewszystko ukochał,lekką mu będzie! Cześć jego pamięci! I Tobie cześć zacny kapłanie patryoto! A teraz, żegnaj zacny druhu weteranie — spełniłeś swój obowiązek jak na prawego syna Ojczyzny przystało 1 Niech Cie Bóg przyjmie do swej chwały wiekuistej !

Ksawery Konopka

szanowany obywatel z Zaleszan, przybył do Chwałowic, gdzie leżeli ranni powstańcy, aby nieść im pomoc, wspomógł pokrywając koszty, dwóch - Śląskiego i Stadnickego zabrał do siebie, pozostałych przewieziono w inne miejsca

Ignacy Kopczyński

ur. w r. 1839. w Czaharach zbaraskich (Maksymówka). Kształcił się najpierw w domu, potem w gimnazyum w Tarnopolu. Nie mając lat przepisanych do egzaminu dojrzałości uczęszczał na kursą techniczne we Lwowie a następnie przeniósł się do krajowej szkoły rolniczej w Dublanach, którą ukończywszy osiadł na gospodarstwie w Roznoszyńcach. Tam go też zaskoczyły wypadki z r. 1863., w których wziął udział, wyruszając po Wielkanocy do organizującego się pod Czeremosznią oddziału Jeziorańskiego. Przeszedł z nim kordon i brał udział w bitwie pod Kobylanką w dniu 1. maja 1863. W czasie gorącej potyczki otrzymał Kopczyński polecenie przywiezienia patronów na linię bojową, która brak ich poczęła odczuwać. Wśród gradu kul, gęsto padających, przyniósł patrony w chwili, gdy koń pod Jeziorańskim został ubity. Kopczyński podawał mu swego, gdy spotkał się z twardą przymówką, za którą później na biwaku serdecznie go przepraszał dowódca a zwłaszcza za słowo: »Psiakrew! jedź tam, gdzie ci kazali !« Gdy oddział został wyparty, powrócił Kopczyński do Roznoszyniec. Pracował w organizacyi w które) bardzo czynny brał udział; między innymi współdziałał w sprawie wywiezienia X. Bernarda Bulsiewicza z celi zbaraskiego klasztoru, w której tenże był aresztowany przez rząd austryacki za wygłaszanie patryotycznych kazań a posiadał także bliższe wiadomości o morderczym zamachu na Kuczyńskiego we Lwowie. Objął po powstaniu w dzierżawę Chomy następnie Chomy i Ihrowicę. Umarł 5. grudnia 1894 r pochowany w Ihrowicy.

(pseudonim) z Górnego Szląska, dążąc wraz z dwoma towarzyszami do oddziału Czachowskiego, w którym już służył jego brat stryjeczny, napadnięty w drodze przez kozaków, gdy jeden z towarzyszy ocala się ucieczką, rzucając się w staw bliski, drugi bez oporu do niewoli wziąsć się pozwala, on uzbrojony w rewolwer, sam jeden mężnie się broni, zabija dwóch kozaków i w końcu sam pada w Maju 1863 r.

Izydor Kopernicki

(1825— 1891), lekarz i antropolog, od r. 1886 prof.U J., autor wielu prac z prehistorii, antropologii i etnografii. W sierpniu 1863 r. działał na stanowisku komisarza pełnomocnego Rządu Narodowego na Galicję wschodnią, za co internowano go w Ołomuńcu. Stamtąd zbiegł do Paryża, skąd wyjechał do Księstw Naddunajskich. Był gorącym zwolennikiem idei wszechsłowiańskiej Mieszkał on przed r. 1863 w Kijowie, gdzie był profesorem przy tamtejszym uniwersytecie na fakultecie medycznym i miał sławę znakomitego doktora medycyny tudzież powszechne poważanie Polaków i Rosjan, a nawet wszystkich tamtejszych wysokich dygnitarzy rządu rosyjskiego. W r. 1863, zaraz po wybuchu powstania w Królestwie Polskim, należał do tak zwanego Komitetu prowincjonalnego, który utworzył się w Kijowie z trzech osób: tegoż Izydora Kopernickiego, Edmunda Różyckiego i trzeciego 2, gdy zaś powstanie na Wołyniu i Ukrainie zostało w maju 1863 r. rozbite, wziął od rządu rosyjskiego paszport, co przy jego stosunkach było mu łatwym, i pojechał przez Petersburg do Warszawy. Z Warszawy ówczesny Rząd Narodowy wysłał go w Kaliskie dla urządzenia tam powstańczej służby lekarskiej, co on bardzo zdolnie wykonał. Będąc w Kaliskiem nosił nazwisko dra Kaziskiego i jako naczelny lekarz na całe Kaliskie, nie był przy żadnym oddziale, lecz przebywał po domach obywatelskich, gdzie były urządzone szpitale powstańców. Posiadając dobry paszport na imię dra Kaziskiego nie krył się, lecz jawnie wobec władz rosyjskich jeździł wtedy po całym Kaliskiem; wreszcie władze dowiedziały się, jakie obowiązki spełnia dr Kaziski i chciano go przyaresztować w pewnym domu, ale zdołał się ukryć. Następnie jednak rząd rosyjski mając dokładny jego rysopis tak go poszukiwał w Kaliskiem, że musiał stamtąd uchodzić i pojechał do Warszawy. Zaraz potem Rząd Narodowy wysłał go jako swego pełnomocnego Komisarza do Galicji. Polityczne jego postępowanie w Galicji nie podobało się Rządowi Narodowemu i wkrótce go odwołał. Zdaje się, że był Komisarzem pełnomocnym w Galicji około dwóch miesięcy. Przez cały ten czas znany był we Lwowie pod imieniem pana Jakuba. Mimo znakomitej uczoności i zdolności specjalnej jako lekarz, rzeczywiście na posadzie Komisarza pełnomocnego w Galicji, popełnił Kopernicki niektóre niewłaściwości — ma się rozumieć — z ówczesnego stanowiska Rządu Narodowego. Przyzwyczajony jak wszyscy lekarze, a tym bardziej znakomici, do ciągłej atencji, która płynie stąd, że udający się do lekarzy zawsze względem nich stawiają się w położeniu proszących i wyglądających od nich jakby łaski, dr Kopernicki uległ w swej ludzkiej naturze tym okolicznościom i na posadzie Komisarza pełnomocnego w Galicji jako reprezentant Rządu Narodowego chciał być otoczonym szczególną atencją i poważaniem, co niekiedy dochodziło aż do śmieszności. Nie podobało się to szlachcie galicyjskiej, która miała z nim stosunki, tudzież ówczesnemu Komitetowi galicyjskiemu, złożonemu wtedy wyłącznie z samej szlachty galicyjskiej, i to stało się niemałą przeszkodą do porozumienia się z tymże Komitetem. Podlegając więcej rozdrażnieniu osobistemu niż zastanowieniu politycznemu zamianował wówczas Kopernicki nowy Komitet, gdy stary wciąż funkcjonował i miał posłuch w kraju. Wybór ludzi do tego nowego Komitetu, który nigdy nawet nie mógł zacząć funkcjonować, dowodził znowu pewnej politycznej niepraktyczności Kopernickiego. Jak więc mówiliśmy, Rząd Narodowy odwołał go. Wkrótce potem wyjechał on do Paryża, a stamtąd do Księstw Naddunajskich, gdzie przybyła do niego jego żona

Przynajmniej dwie osoby o tym samym imieniu i nazwisku były zesłane na Syberię. Informacje uzyskane z arch. A. Kręckiego i kartoteki IH PAN dotyczą różnych osób. Na tym etapie badań trudno uniknąć pomyłek i ustalić kto jest na fotografii: -/ pochodził z Ukrainy. Podczas powstania został cudem uratowany od śmierci (złapali go chłopi i żywcem zakopali). Skazano go na ciężkie roboty i zesłano poza Bajkał (uczestniczył w powstaniu zabajkalskim?). Po zwolnieniu na osiedlenie mieszkał w okr. minusińskim jenisejskiej gub., zajmował się handlem. Powrócił do kraju; -/ pochodził z kraju płd.-zach. Został skazany na osiedlenie do gub. irkuckiej; -/ powrócił do kraju, ożenił się, pracował jako urzędnik. Wg nekrologu b. obywatel ziemski, zm. w Warszawie 13.1.1910 r., lat 81; -/ pochodził ze Żmudzi (z gub. kowieńskiej?), zesłany na Syberię, zmarł w Minusińsku (gub. jenisejska). Portret w małym owalu młodego mężczyzny z bródką i wąsami, popiersie. Pod fot. na kart.: „Antoni Korewa", nazwisko i imię powtórzone na marginesie kartonu na dole.

Apollo Korzeniowski

Apollo Krzeniowski h. [[Nałęcz]]. Ur. 21.02.1820[2] w dawnym woj. bracławskim[3], zm. 23.05.1869 Kraków. Syn Teodora (kapitan wojsk napoleońskich)[3] . Matka zm., 1875 w Krakowie. Ojciec "Josepha Conrada". Pobierał nauki w Winnicy i Żytomierzu, a uniwersytet kończył w Petersburgu. [3] Powstaniec styczniowy. Uwięziony jako jeden z delegatów z krajów zabranych w organizacji narodowej, osadzony był w cytadeli, a następnie wywieziony do Wołogdy, stamtąd dozwolono mu przenieść się bliżej kraju, do Czernihowa. W r. 1686 nękany chorobą piersiową otrzymał paszport do Kairu i zamieszkał we Lwowie, a następnie w Krakowie. Współpracownik Biblioteki Warszawskiej i Gazety Warszawskiej [3] oraz "Kraju". [3] Oprócz oryginalnych dramatow, tlumaczył wiele z obcych języków [3] Poeta. Autor wierszy i dramatów oraz rozważań, min: - "Komedja : dramat w 3 aktach i Strofy oderwane " wyd. 1856 r. - "Co mamy z tym fantem robić, co go trzymamy w ręku? " rękopis 1861 r. Pogrzeb odbył się 25 maja 1869 r. [1] Pochowany na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie, kwatera PAS AD, rząd płd, miejsce po lewej Narzymskich [2] (pod murem północnym na przeciwko kwatery J) Żona: Ewelina Bobrowska, zm. 1865 (siostra Stefana "zabitego w pamiętnym pojedynku wynikłym z zatargów w łonie rządu narodowego w r. 1863") [3]

W Warszawie zmarł w 79 r. tycia znakomity historyk polski prof. Tadeusz Korzon. Ody SK5 tragedii r. 1863 naród wejrzą? w siebie. obudzi} się w nim obok innych twórczych pierwiastków zmysł historyczny. Na gruzach nie pewnej, mglistej tóst6rjozofji, która niejednokrotnie uwodziła nas ku błędnym szlakom, zasiadło dziejopisarstwo, trzeźwe, z uprzedzeń wyzwolone, świadome celu wiedzy, by gruntownem roztrząśnięciem przeszłości pod przyszłość podłożyć trwały fundament. Jak budowniczowie są ci znakomici historycy, co to niby wieńcem gwiazd jasnych zabłyśli na nieboskłonie naszej doby, wnosząc ożywcze światło w atmosfery życia narodowego. / Z wielkich i czcigodnych nazwisk w tym zakresie utworzył się regestr imponujący. Jednak w ich rzędzie mało które taką zdobyto sobie popularność, jak nazwisko Tadeusza Korzona. Nie dla mnogości pism i rozległości obszarów nauki historycznej ujętej przezeń, ani dla kuszącej umiejętności słowa, która leżała poza obrębem „antencji tego pisarza. Tajemnica- wziętości tkwiła w tym wypadku gdzie indziej — w żarliwości patryotycznej tak wielkiej, żę każda z książek Korzona niosła nie tylko światło, lecz także owiewała serca czytelników ciepłem i to w epoce, kiedy tego ciepła tak bardzo było potrzeba dla podtrzymania i przetrwania. Był szermierzem prawdy i tylko prawdy, lecz podawał ją nie zimną ręką zacietrzewionego badacza, uznającego życie w tem tylko, co zamarło, jeno z ową gorącą chęcią, iżby zdobycze nauki spożytkowane były dla dobra narodu iżby ze wskazań przeszłości wyłoniła się bita droga ku odzyskaniu tego, cośmy stracili. Sp. Tadeusz Korzon przyszedł na świat w Ministra d. 29. października 1839. Ukończywszy na Uniwersytecie moskiewskim studja prawnicze, uzyskał jako dwudziestoletni młodzieniec dyplom "kandydata", na podstawie rozprawy z zakresu procedury karnej. (Porównawczy pogląd na francuską i angielską procedurę karną.) Nie uśmiechała mu się wszakże ani prawnicza niwa, ani tem-ci mniej służba u obcych dla obcych. Więc przeniósł się do Kowna, by objąć posterunek nauczyciela gimnazjalnego Tu, niedługo przed ukończeniem drugiego roku. napotkał, jak sam opowiada. fale ruchu politycznego przed powstańczego i przyłączył się do tzrw. stronnictwa ruchu. Śladem ówczesnej agitacji politycznej, która zaprowadziła go do więzienia, a stamtąd "na wygnanie do Orenburga, są listy wysyłane do "Dzien. P__na". a zebrane w. "Moim pamiętniku Przedhistorycznym" (Kraków 1912). Za kratą więzienną uśmiechnęło s5ę Korzonowi szczęście niezwykłe: znalazł w osobie Jadwigi Kulwieciównej anioła opiekuńczego, dozgonną towarzyszkę życia, osłodę w dobrej, podporę w złej doli Na wygnaniu zwrócił się do dziejopisarstwa, ale przeczuwając jeszcze, że wyłącznie przykuje go ono do siebie. Ułaskawiony na podstawie manifestu wierzbołowskiego, po powrocie do kraju (1867) osiadł w Piotrkowie i stąd po dwóch latach przeniósł się do Warszawy i nie opuścił jej już do końca życia. Nie wolny od trosk materialnych, jako pedagog zdobywał sobie środki egzystencji, a jakim był pedagogiem, jak troskliwie i umiejętnie zaszczepiać umiał miłość Ojczyzny w młodych sercach. przyświadczyć mogą wszyscy jego uczniowie. Poza nauczaniem znajdował jednak dość czasu, by poświęcać najlepsze swe siły pracy naukowej. Oddał jej się niepodzielnie. gdy w r. 1897 powołany na stanowisko bibliotekarza w Bibliotece ordynacji hr. Zamoyskich, nie potrzebował już sił swych rozpraszać. W r. 1900 powołała Korzona Akademja Umiejętności do grona swych członków. W cztery lata później wypadło ma przeżyć najcięższy cios osobisty, jakim był zgon małżonki. Nawet jednak ów ból nie złamał go i nie odsunął od pracy naukowej, którą uważał za &we posłannictwo i której też wiernym do ostatniego tchu pozostał. Przebogaty spadek pozostawia po sobie Korzon. Z wielkiej liczby dzieł jego dwa przede wszystkiem, jak dwie cenne perły, wybijają się na czoło „Wewnętrzne dzieje Polski za Stanisława Augusta 1704—1794" i „Kościuszko". Włożył w nie podziwu godny ogrom pracy i tu właśnie bardziej niż gdzie indziej odczuwa się w nim tego uczonego, który nie odrywa się od 'życia' •narodowego gwoli spekulacjom naukowym, lecz był żywą na jego pmu gałęzią. Zanim zawodowi znawcy rozsądzą dokładnie wielkość zasług Korzona, ten głos niechaj zaznaczy cześć głęboką narodu i smutek, jaki staje nad rozwartą mogiłą, w której spoczną szczątki jednego z najlepszych synów Polski Kralrów. (TBK.) O ostatnich chwilach ś.p. Korzona podają dzienniki za pismami warszawskiemi następujące szczegóły: Nękany dusznią od lat kilku nie przestał sędziwy uczony pracować umysłowo. Na krótko jeszcze przed zgonem ze spokojem myśliciela dawał otaczającej go rodzinie ostatnie rozporządzenia. Polecił przesłać kolegom zawodowym wyrazy pożegnania i dał wskazówki co do pogrzebu. Umierając polecił dzieciom, aby w jego imieniu ofiarowały skromny grosz Towarzystwu miłośników historii i Towarzystwu opieki nad zabytkami przeszłości, jako dowód życzliwości Jego dla tych instytucji. AKADEMIA UMIEJETNOSCI WOBEC ZGONU S P. KORZONA. Kraków. Z Akademii umiejętności komunikują: W niedzielę rano nadeszła do naszej instytacji telegraficzna wiadomość o zgonie prof Tadeusza Korzona w Warszawie. Ostatni to chyba z licznej plejady starszych uczonych warszawskich, którzy tak świetnie reprezentowali naukę polską i byli ozdobą Akademii krakowskiej/Pogrzeb śp. Korzona naznaczony był na poniedziałek rano. Mimo największych usiłowań Akademia nie mogła w dniu wczorajszym nadać telegramu do Warszawy. Akademia pragnęła, aby bawiący w Warszawie jej członek prof. Szymon Askenazy w jej imieniu nad trumną przemówił. Instytucja nasza ubolewa, że nienormalne obecne stosunki nie pozwoliły jej w sposób, jak tego pragnęła uczcić pamięć nieodżałowanego ś$. Tadeusza Korom,

Fabien Korzybski

Był proboszczem parafii Stupsk koło Mławy. Oskarżono go o to, że często zbierał u siebie na narady okolicznych ziemian i za jego wiedzą znani działacze tamtej okolicy Wojtulanis i Koniec gromadzili włościan, przemówili do nich w duchu powstańczym i rozdawali im teksty rewolucyjnych pieśni.

Franciszek Kosiarkiewicz

Ze Strzelna odbył kampanią w od dziale Taczanowskiego aż do bitwy pod Ignacewem. W powrocie do domu wieziony przez rodzinne miasto do cytadeli poznańskiej, otrzymał na prośby ojca pozwolenie odwiedzenia na chwilę schorzałej matki. Otrzymawszy jej błogosławieństwo, uszedł drugiemi drzwiami, podczas gdy straż była przy pierwszych i znów udał się do Królestwa. Wzięty do niewoli przez Moskali i zesłany na Sybir, dopiero w roku 1869 po wrócił do domu, gdzie już rodziców nie znalazł, bo oboje pomarli. Po dwóch dniach wezwany do wojska pruskiego i skazany za karę na czteroletnią służbę, zginął w bitwie pod Gravelotte dnia 18 sierpnia 1871 r. we Francyi.

Jozafat Kosiński

Dnia 30 września Warszawa była świadkiem pięciu rozdzierających scen. Na pięciu publicznych placach stracono pięciu ludzi w kwiecie wieku za to, że swoją ziemie ukochali, że ją i cała Europę bronili przeciwko barbarzyństwu mongolskiej hordy. Opowiemy czytelnikom jedna z tych scen, na placu Bankowym, gdzie stracony został 19letni Kosiński. Już od świtu tłumy ludu ciągnęły na miejsce, by choć łzą i „owianiem chustki pożerać nieszczęśliwego. Wojsko z muzyką wystąpiło także w paradzie, i zajęło najbliższe miejsce. O pół do dziesiątej wjechał przez szpaler szeregów moskiewskich wóz prosty, otoczony ułanami i żandarmami, a na nim Kosiński i kapucyn, który z osądzonym żywa prowadził rozmowę. Wóz się zatrzymał, Kosiński powstał, rzucił pogodnem okiem po tłumach i uśmiechnął się. Lud podniósł milcząc głowy, popatrzył, i wybuchnął żałosnym płaczem. Zabolało serce Kosińskiemu, spuścił oczy, i ostatnia gorąca łza spłynęła mu po licu. Na znak komendanta, zagrała muzyka wojskowa, przyczem odczytano wyrok skazanemu. To trwało do trzy kwadransy na dziesiątą. Kapucyn, który tu stał przy Kosińskim, wyjął krzyż z zanadrza i dał mu go w ręce. .Skazany podniósł krzyż do ust, i podniósłszy oczy w niebo złożył gorący pocałunek, i znowu lica roziaśnił. Porwało go dwóch oprawców, przyproadzili do słupa i związawszy w tył ręce, oczy zasłonili. Dwunastu grenadierów wystąpiło, zmierzyło, i na dany sygnał padło dwanascie strzałów. Tłum podniósł oczy, spojrzał—okropny widok! Ciało nieszczęśliwego zachwiało się, pochylił i znowu życiem zadrgało. Straszny obraz! Ani jedna kula w piersi nie ugrzęzła, wszystkie członki zgruchotane — nieszczęśliwy żył jeszcze. Przystąpiło dwóch żołdaków bliżej, padło kilka strzałów rewolwerowych, i Kosiński skończył. Lud zapłakał głośnym jękiem. Żandarmi porwali martwe ciało, rzucili je na wóz i pochód ruszył z miejsca. Strugi krwi znaczyły drogę ciała po ziemi, a żałobne jęki tłumu towarzyszyły wędrówce duszy do nieba. Zbytecznem jest, pisze korespondent Czasu, zwracać uwagę waszą na bezzasadność umieszczonych zarzutów, niepopartych żadnemi dowodami, bo sami zapewne zwróciliście na to uwagę. Odwołują sic na świadków w tem piśmie, a którymi mogli być chyba sami ci policjanci, którzy ich aresztowali i oskarżyli. Nikczemnością zaś jest rzucona przez Moskali na te mordowane przez nich ofiary potwarz, jakoby obwinieni oddawali się pijaństwu i rozpuście, co jest najzupełniejszym fałszem. Tu dodam tylko, że wspomnienie w ogłoszeniu napadzie na żydówkę Kanfer na ulicy Koziej, jest fałszywe, bo żydówce tej nie chciano odebrać życia, ani grożono odebraniem takowego, a dano tylko słowne napomnienie za opór, stawiany rozporządzeniom władzy. Żaden z zamordowanych, ani Janiszewski Stanisław, ani Raczyński Tymoteusz, ani Kosiński Jozafat, ani Jagoszewski Stanisław, ani Leopold Zelner nie byli schwytani przy czynieniu jakiego zamachu. Nie było przeciwko nim żadnych dowodów lub świadków. Potrzeba było rządowi moskiewskiemu zrobić w stolicy krwawe widowisko, aby przerazić ludność; wzięto więc pierwszych lepszych pięciu łudzi — i rozstrzelano. Zelner ujęty był na trzy dni przed egzekucją. Nie sądził ich wcale sąd wojenopolowy, jak ogłosił rząd moskiewski, ale prowadził śledztwo dniem przed egzekucją Suszczyński, inkwireut, znany z nadużyć i bezprawi z ratusza — zrobił przed stawienie Bergowi, a ten nakazał zamierzone wykonać widowisko. Po przeczytaniu wyroku śmierci, proponowauo każdemu /. rozstrzelanych, aby wydali organizację narodową i wszystkie swoje stosunki, a będą' ułaskawieni. Jakkolwiek małe tylko mogli mieć ludzie ci stosunki, każdy dobry Polak wie cboć trochę o osobach pracujących dla dobra kraju, mogli więc ratować się; ale szlachetni młodzieńcy jednozgodnie i stanowczo woleli śmierć niż spodlenie.

Miron Kossiłowski

Syn Ignacego i Ludmiłły z Uhrynów, urodził się dnia 14 sierpnia 1837 roku w majętności rodziców, zwanej Użminie a położonej w Telszewskim powiecie, na Żmudzi. Po skończeniu nauk w gimnazyum kowieńskiem, wstąpił do wojska rosyjskiego i w kilka miesięcy został oficerem; w 1863 r. przeszedł do szeregów powstańczych i walczył pod dowództwem mężnego pułkownika Dłuskiego-Jabłonowskiego, który o nim powtarzał, że w doborowym jego oddziale był jednym z najwaleczniejszych. - Dostawszy się do Francyi, udał się ztamtąd do Ameryki do Buenos-Ayres i wstąpił do wojska rzeczypospolitej Argentyńskiej i Uraguaj; odwagą i przytomnością swoją zwrócił na siebie uwagę głównodowodzącego, jenerała Medina. Ciężko ranny, przy zdobyciu silnie obwarowanej pozycyi, dostał w 1869 r. dymisyą z pensyą 300 piastrów rocznie i mianowany został naczelnikiem magazynów wojennej marynarki. Ale służba biórowa nie odpowiadała burzliwej i nieco awanturniczej jego naturze; znudzony nią, wszedł znowu do szeregów jako dowódzca szwadronu; na czele jego stłumił jednę z tych rewolucyj, które w tym wulkanicznym kraju przyodycznie prawie wybuchają. Wysłany jako instruktor pułku do niezdrowej części kraju, uczuł prędko zgubny wpływ klimatu i w marcu 1874 r. przybył do Montevideo prosić o dymisyą, z zamiarem wrócenia do Europy. Żądał likwidacyi swojej dożywotniej pensy i; daremnie na nią cze kał przez pół roku i zniecierpliwiony, spotkawszy w kawiarni urzędnika ministeryum powiedział, że jeżeli za dwa tygodnie nie odbierze należności, pierwszym statkiem ruszy do Europy, mając zaoszczędzonych kilka tysięcy piastrów. — „Niebezpiecznie nosić taką summę przy sobie 11 powiedział ktoś z obecnych. — „Bezpieczniej niż mieć ją w waszych bankach 11 odrzekł Kossiłowski — ale w kilka dni potem (było to w październiku 1874 r.), opadnięty przez siedmiu zbójców, których nieostrożnie powiedziane słowo uwiadomiło o mianych przez niego w kieszeni pieniądzach, obdarty i pokaleczony nożami, zaledwo do poblizkiego domu zdoławszy się przy czołgać, skonał, wymieniwszy jednego tylko ze swoich zabójców. — Pochowany w Montevideo, na tamecznym cmentarzu.

mydlarz z Kaliskiego, złożony ciężką na zapalenie płuc chorobą, w której bezprzestannie marzył o „wojaczce," gdy zaledwie przychodzącemu nieco do zdrowia otaczający doradzili zaniechać tej myśli przynajmniej do czasu dopóki zupełnie do sił nie przyjdzie, zerwał się nagle z łóżka a wołając: „hańba umierać w łóżku, kiedy bracia nasi krew za Ojczyznę przelewają l" ubrawszy się uciekł i znikł goniącym go bez śladu. W drodze spotkał kozaków, przed którymi chroniąc się do lasu lekko postrzelony w rękę, poczem spotrzegłszy włościanina jadą cego z targu zabrał się z nim do wsi, a ztąd po opatrzeniu lekkiej rany odwieziony do oddziału Parczewskiego, poległ od kuli w bitwie pod Rudnikami dnia 22 Kwietnia 1863 roku, licząc lat 31. Był on współ właścicielem posesyi we Lwowie, lecz idąc do powstania całe mienie swoje zapisał bratu Władysławowi, również biorącemu czynny udział w powstaniu, ciężko rannemu w jednej bitwie, który jednak zdołał się wyleczyć po 12 miesiącach.

Franciszek Kossowski

(Kosowski), krawiec. Zamieszkały we Lwowie ul. Bogusławskiego 4. Urodzony w 1840 r. w Kielcach, wyznania rzymskokatolickiego, żonaty, ojciec 2 dzieci. Przed powstaniem pracował jako krawiec. W powstaniu walczył jako szeregowiec. „W oddziale Langiewicza brał udział w bitwie w lasach grochowickich. Po rozbiciu oddziału Langiewicza służył pod pułkownikiem Krukowieckim aż do rozbicia oddziału a nazwy miejscowości, gdzie to nastąpiło, nie pamięta. Przez straże austriackie pojmany był więziony przez 3 miesięcy a następnie udał się do Francyi. Załącza zaświadczenie, że był emigrantem we Francyi. Powołuje się na Chalera (właściciel hotelu Saskiego w Krakowie i dóbr ziemskich w Królestwie), na p. Zielonkę. Zobowiązał się do wpisowego 1 florena i składki rocznej w wysokości 3 florenów. Oświadczenie podpisał we Lwowie 10 maja 1888r. Przyjęty na członka czynnego 23 czerwca 1888r.

Piotr Kostaniecki

Więzień cytadeli warszawskiej. chłop z Mrozów, pow. stanisławowski, lat 25. Żonaty, nie ma dzieci. Aresztowany 19 lutego "nie wie za co". 14 marca 1864 r. skazany na roty aresztanckie. 4 września 1864 r. przekazany do Warszawy. (K-141).

Stanisław Koszowski

Ur. 1812 Żółkiew, zm. 22.12.1866 Łanowice. W1827 ukończył gimnazjum akademickie we Lwowie. Powstaniec 1830 - ranny, 1848-9 poseł ziemi samborskiej. 28.10.1848 został przetrzymany jako poseł we Florisford nie mogąc przedostać się do Wiednia na posiedzenie rady. W tej sprawie występował Franciszek Smolka. Należał do stowarzyszenia skupiającego demokratycznych posłów polskich, opowiadał się za zniesieniem pańszczyzny i cenzury. Od 1846 właściciel wsi Łanowice k. Sambora. W 1855/6 był agentem zarządu Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych w Samborze Wg przekazów ustnych miał zorganizować grupę ochotników z Łanowic () a nawet brać udział w walkach stojąc na ich czele. Informacje te, dotychczas nie znajdują potwierdzenia w źródłach. Jeszcze na początku 1867 był notowany w gazetach jako właściciel z Łanowic do wyboru posłów. Jest pochowany w Łanowicach - jego grób zachował się. "". Na nagrobku znajduje się inskrypcja [i]Cnotliwie spełniłeś twe powołanie służąc ojczyźnie radą i ramieniem pamięć twa wiecznie w sercach nam zostanie choć pod tej mogiły spoczywasz schronieniem cześć twoim popiołom wdzięczność i błogosławieństwo bo wzorem zostawiasz poświęcenie rzetelność i męstwo pozostali krewni żona i dziatki na twym grobie obok twej chatki zgon twój płacząc proszą boga by szczęśliwość jaśniała ci błoga [/i] Żona: Lucyna Kremarska Dwójka dzieci, m.in. Helena Marcelina, ur. 1859 w Łanowicach, zamężna w 1879 w Samborze ze Stanisławem Walentym Popielem.

Kazimierz Wojciech Józef Koszutski

Ur. 14.4.1836 Ryczywół, zm. 29.9.1903 Poznań. Syn Franciszka, dziedzica dóbr Ryczywolskich, radcy ziemstwa kredytowego i Michalin Milskiej, córki Maksymiliana, pułkownika wojsk polskich i Marii hr. Moszczeńskiej. Szkoły ukończył w Trzemesznie. Na uniwersytecie słuchał nauk przyrodzonych, później poświęcił się zawodowi rolniczemu. Rok 1863 powołał go na pole wojny, gdzie się odznaczał męstwem i niezwykłą odwagą. Następnie osiedlił się w Królestwie Polskim, ale wkrótce został przez rząd rosyjski wydalony. Wrócił potem do Poznania i tu aż do swej śmierci przez lat trzydzieści kilka był redaktorem „Ziemianina". Był sekretarzem zarządu Centralnego Towarzystwa Gospodarczego w W.Ks. Poznańskim, członkiem Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół". Kazimierz wchodził dwa razy w związki małżeńskie: najpierw poślubił ś.p. Wincentynę hrabinę Bnińską, następnie Otolię Karpińską, córkę zaszczytnie znanego mecenasa Leopolda ze Śremu i Otolii Jarochowskiej. Z pierwszego małżeństwa umarł w kwiecie wieku syn Jan, z drugiego zgasła przedwcześnie córeczka Teresa. Boleść tę serca, jaką mu utrata dwojga drogich dzieci sprawiła, osładzała ukochana żona jego, była ona też dla niego, gdy mu zdrowie zaczęło niedopisywać, prawdziwym aniołem opiekuńczym, niewyczerpaną w troskliwości około pieczy jego, tak że dopiero w ostatnich 10 latach pożycia z nią mógł powiedzieć: jestem szczęśliwy! Prawość i szlachetność charakteru jego, sumienność w wypełnianiu obowiązków, uprzejmość i takt w obejściu, rzadkie ciepło dla sprawy narodowej zjednały mu ogólny szacunek, miłość i przyjaźń. Zmarł na chorobę serca. Pochowany w Poznaniu na cmentarzu św. Marcina. Żona Otolia wyszła po raz drugi za mąż za Bronisława Uderskiego.

Franciszek Kotarba

(1847-1917) Pochodził ze Świątnik Górnych pod Krakowem.[1] Uczeń Gimnazjum św. Anny w Krakowie. Był w oddziale mjr. Rębajły. Ranny kulą w prawą nogę w bitwie pod Jeziorkiem (29.10.1863). Z pola bitwy przewieziony do nowopowstałego lazaretu w Bodzentynie. Zabieg usunięcia kuli przeprowadził dr Stefan Łuszczkiewicz z Kielc. Kolejny lekarz Władysław Stankiewicz (1838-1926) z Warszawy poddał go operacji amputowania prawej nogi. Jako inwalida pozostawał w Bodzentynie do momentu zlikwidowania lazaretu i ewakuowania jego pacjentów do szpitala w Kielcach (czasowo do Buska).W Bodzentynie mimo, iż był poddanym austriackim złożył w obecności płk. Jabłońskiego przysięgę lojalności carowi (22.05.1864). Po krótkim pobycie w kieleckim więzieniu został uwolniony i wydalony do Galicji. W latach 1902 –1906 pracował jako kasjer w prywatnej firmie we Lwowie. W rodzinnej miejscowości znany był pod przezwiskiem „Opita.” Zapraszano go na obchody rocznicowe powstania 1863 r. Jako starzec znalazł schronienie w krakowskim Przytulisku Weteranów 1863 r. [2]

Franciszek Kotarba

(1847-1917), pochodził ze Świątnik Górnych pod Krakowem. Uczeń Gimnazjum św. Anny w Krakowie. Był w oddziale mjr. Rębajły. Ranny kulą w prawą nogę w bitwie pod Jeziorkiem. Z pola bitwy przewieziony do nowopowstałego lazaretu w Bodzentynie. Zabieg usunięcia kuli przeprowadził dr Łuszczkiewicz z Kielc. Kolejny lekarz Wł. Stankiewicz* z Warszawy poddał go operacji amputowania prawej nogi. Jako inwalida pozostawał w Bodzentynie do momentu zlikwidowania lazaretu i ewakuowania jego pacjentów do szpitala w Kielcach (czasowo do Buska). W Bodzentynie mimo, iż był poddanym austriackim złożył w obecności płk. Jabłońskiego przysięgę lojalności (22.05.1864). Po krótkim pobycie w kieleckim więzieniu został uwolniony i wydalony do Galicji. W latach 1902 –1906 pracował jako kasjer w prywatnej firmie we Lwowie. W rodzinnej miejscowości znany był pod przezwiskiem "Opita." Zapraszano go na obchody rocznicowe powstania 1863 r. Jako starzec znalazł schronienie w krakowskim Przytulisku Weteranów 1863 r

Przemysław Kotarski

Przemysław Kotarski h. Pniejnia[17]. Ur. 30.10.1835 Płock, zm. 29.11.1902 Wiedeń. Syn Bonawentury Jana[17] (syna Stanisława, naczelnika Sekcji Skarbowej w Rządzie Gubernialnym Płockim[14] a następnie Augustowskim) i Małgorzaty Antoniny Lesickiej. Miał starszego brata Bonawenturę Henryka (zm. 1910) i dwie siostry: Pankrację Salomeę Józefę, zam. Jagielską, oraz Aleksandrę Józefę zam. Weyher. Przed Powstaniem był urzędnikiem Spraw Wewnętrznych w Królestwie Polskim. Dietariusz Wydziału Dóbr i Lasów w Komisji Rządowej Przychodów i Skarbu. Od 30.1.1863 pełnił Obowiązki młodszego adiunkta ekonomicznego przy Delegacjach Czynszowych do Okręgu Piotrkowskiego.[15] W czasie Powstania pełnił z ramienia Rządu Narodowego rolę prawd. wywiadowczą do czego wykorzystywał zajmowane stanowisko. Mianowany naczelnikiem powiatu kaliskiego z siedzibą w Piotrkowie, gdzie był zarówno pomocnikiem wojewody jak i pełnił rolę naczelnika miasta.[8] Od 1884 Dyrektor Towarzystwa Zaliczkowego[1][15] Przyjaźnił się z Adamem Asnykiem. z którym zakładał Towarzystwo Szkoły Ludowej. Należał niemal do wszystkich towarzystw kulturalnych Krakowa, które wspierał.[8 ] Zmarł w Wiedniu[2] w czasie powrotu z Abazji (Opatija), gdzie przebywał na urlopie i dla poprawy zdrowia wraz z przyjaciółmi Mieczysławem Pawlikowskim i jego rodziną. Pochowany w Krakowie na Rakowicach, kwatera Ra koło Pomnika Powstańców, we wspólnych grobie z przyjacielem i powstańcem ks. .[9] Kondukt prowadził ks. - przyjaciel zmarłego.[7] W przemowie podczas pogrzebu powiedział m.in. [7] Po jego śmierci Muzeum Narodowe otrzymało przekazane 44 obrazy olejne, rysunki i akwarele, wśród których były prace Kossaka, Tetmajera, Malczewskie go, Chlebowskiego i innych.[6]

Stefan Kotoński

Podoficer,wachmistrz a później podporucznik w oddziale żandarmów "". Prawdopodobnie Stefan jest wśród pierwszych członków oddziału. Nie był to duży oddział, jednak doskonale uzbrojony i wyszkolony. Wszyscy żołnierze umundurowani byli na wzór kozacki, dlatego często brano ich za Rosjan. Pod doskonałą komendą „Junoszy” stoczył wiele potyczek, nigdy nie schodząc z pola bitwy pobitym. Była to zasługa strategii „Junoszy”, który zręcznie manewrował na polu walki atakując tam, gdzie była szansa powodzenia a unikając walki, gdy siły rosyjskie miały zbyt dużą przewagę. Oddział był bardzo mobilny i często tak szybko przemieszczał się w terenie, że ścigający go Rosjanie szukali tam, gdzie dawno go już nie było. Żandarmi „Junoszy” brali udział w następujących bitwach i potyczkach: pod Stawami 9 października 1863, pod Motkowicami 12 grudnia 1863, w 28 kwietnia 1864 , pod Żeleźnicą 30 kwietnia 1864 i pod Pińczowem 5 maja 1864. W swoich pamiętnikach „Junosza” dwukrotnie wspomina o Stefanie Kotońskim. Raz, gdy generał Hauke-Bosak zachwycony żołnierzami „Junoszy” zabrał mu ich, a jemu kazał zorganizować od nowa swój oddział. Żołnierze samowolnie powrócili pod jego komendę: „W kilka dni dopiero skompletowałem się i oddział mój doprowadziłem do porządku. Po bitwie pod Szczekocinami, gdzie moja kawaleria oddana Chmieleńskiemu miała tęgo się spisać, prawie wszyscy na powrót do mnie wrócili. Za samowolne opuszczenie oddziału chciałem ich ukarać i na powrót odesłać pułkownikowi Chmieleńskiemu dla przykładu, ale najprzód zdałem o tym raport. Ale widać jenerał czy Chmieleński wiedzieli dobrze, że oni li tylko z przywiązania do mnie wrócili, kazał im darować i zostawić u siebie. Ze względu, że dobrze się bili, szczególnie Kotoński wachmistrz i Charłampowicz podoficer. Znowu miałem swoich w komplecie”. Drugi raz wymienia Stefana w opisie potyczki pod Łopusznem: „Dragoni widząc, że my ich konie zabrali, za nami w pogoń lecz nie wszyscy, tylko jeden szwadron i to, zdaje się, niekompletny. Uporządkowaliśmy się do szarży, a następnie całą siłą uderzyliśmy na nich. Dragoni, tak chwalony żołnierz i postrach niektórych, pierzchli, a właściwie rozsypali się przed naszym frontem. Padł tylko jeden dragon, porąbany przez mego podoficera Kotońskiego, kilku było pokaleczonych, a z moich żaden, koń tylko był ranny”. Oddział został rozwiązany 8 maja 1864 w okolicach Słupi Jędrzejowskiej jako ostatni czynny oddział powstania styczniowego. Po rozwiązaniu powstańcy podzieleni na małe grupki rozeszli się po okolicy zatrzymując się w okolicznych dworach. Być może właśnie wtedy Stefan trafił do Wodzisławia.

p.o. inżynier przy drodze krajowej, zamieszkały w Ropicy Ruskiej, poczta Gorlice. Urodzony 18 października 1835 r. w wsi Kozliszko, powiat kalwaryjski, gubernia augustowska. Wdowiec, z trójką dzieci, wyznania rzymskokatolickiego. Przed powstaniem uczęszczał do b. warszawskiej szkoły sztuk pięknych. Po zamknięciu szkoły był agentem komitetu centralnego i poborcą podatku narodowego, najpierw w województwie mazowieckim, następnie augustowskim. W powstaniu początkowo walczył jako szeregowiec, potem dowodził kosynierami w oddziale Mroczkowskiego. Po ustąpieniu Mroczkowskiego objął dowództwo oddziału a po połączeniu się z oddziałem dowodził ponownie kosynierami. Na koniec działał jako organizator wojenny powiatu łomżyńskiego i okręgu biebrzańskiego. W oddziale Jastrzębskiego brał udział w bitwie pod Czystą Budą, potem w oddziale Mroczkowskiego w bitwie pod Balwierzyszkami, następnie w oddziale Suzina w utarczce pod Olitą i bitwie pod Staciszkami. Był lekko ranny w nogę podczas bitwy pod Czystą Budą. W walkach 27 lutego 1864 na Krakowskim Przedmieściu w Warszawie lekko ranny w rękę. Nie posiadał żadnych dokumentów. „Powołać się mogę chyba tylko na Sybiraków, którzy znali mnie jako Kniaziewicza, Żylińskiego lub Korostuskiego, a więc na dra Jana Jodłowskiego i Kazimierza Miecznikowskiego, bo o żadnym moim koledze z powstania tu nie wiem, gdzie się znajdują”. Zobowiązał się do wpłacenia wpisowego w wysokości 2 złotych i składki rocznej w wysokości 5 złotych (uprzednio zadeklarował 10 złotych rocznie, jednak po otrzymaniu listu od p. Kutyki (?) – sprostował kwotę). Oświadczenie podpisał w Ropicy Ruskiej 20 kwietnia 1888 r. Na członka czynnego został przyjęty 8 maja 1888r.

Władysław Kowalski

Władysław Maksymilian Kowalski h. Wieruszowa, ur. 1844 Zasów, zm. 29.1.1924 Kraków. Syn Wiktora Alojzego Wierusz-Kowalskiego (ur. 1809 Zasówa k. Tarnowa, głównego ekonoma w Zasowie[1]) i Anny Bőhm (ur. ok. 1817, ślub 29.6.1837). Siostra: Antonina (ur. 1839) Władysław był kowalem artykułów artystycznych. Przystąpił do Powstania Styczniowego wraz z mężem Antoniny, i krewnym , który po powstaniu gospodarował w Skale, pod Krakowem. W 1870 r Władysław ożenił z Magdaleną Iwańską. Miał z nią 7mioro dzieci, które dożyły wieku dojrzałości, pięć dziewcząt i dwu chłopców. Mieszkał i pracował w Tarnowie i Boleniu, a następnie w Przytulisku Weteranów Powstania Styczniowego przy placu Biskupim w Krakowie. Zmarł w tamże 21.1.1924. Został pochowany w Krakowie na cmentarzu Rakowickim. Był gawędziarzem i lubił opowiadać o swoim udziale w powstaniu.

Strona z 25 < Poprzednia Następna >